Η νευρικότητα και ο σπασμωδικός, αντιφατικός
τρόπος με τον οποίο η Αγκυρα διακηρύσσει ότι θέλει εξομάλυνση των
σχέσεων με τη Μόσχα δείχνει το κόστος της ψυχροπολεμικής αντιπαράθεσης.
Με διάλειμμα την περίοδο 1945-64, οι σχέσεις της κεμαλικής Τουρκίας με
τη Σοβιετική Ρωσία, την ΕΣΣΔ και τη Ρωσία ήταν λειτουργικές και αμοιβαία
επωφελείς, καθώς έδιναν στην Αγκυρα πάντοτε περιθώριο ελιγμών απέναντι
στις Δυτικές Δυνάμεις.Μεσούντος του Ψυχρού Πολέμου το 1964, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζόνσον έστειλε επιστολή-τελεσίγραφο στον πρωθυπουργό της Τουρκίας Ινονού με αποτέλεσμα να ματαιωθεί η προγραμματισμένη και αποφασισμένη εισβολή στην Κύπρο. Η Αγκυρα αντέδρασε κάνοντας μεγάλο άνοιγμα, πολιτικό, οικονομικό και εμπορικό, προς τη Μόσχα, μια ισορροπία που κράτησε δεκαετίες, στη διάρκεια των οποίων είχε υποδειγματικές σχέσεις ειρηνικής συνύπαρξης με την ΕΣΣΔ και ήταν ταυτόχρονα η εμπροσθοφυλακή της νοτιοανατολικής πτέρυγας του ΝΑΤΟ. Ιδιο σκηνικό και μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου το 1989-91, καθώς η Τουρκία κράτησε λεπτές ισορροπίες ανάμεσα στην Ουάσιγκτον και τη Μόσχα με αποτέλεσμα να είναι περιζήτητος ενεργειακός εταίρος και πελάτης για τα δίκτυα μεταφοράς ενέργειας ρωσικών και αμερικανικών συμφερόντων.
Είναι χαρακτηριστικό ότι οι ΗΠΑ χρηματοδότησαν τον πετρελαιαγωγό Μπακού-Τσεϊχάν με στόχο την παράκαμψη της Ρωσίας, ο οποίος σήμερα λειτουργεί στο 25% της μεταφορικής του ικανότητας, ενώ την ίδια στιγμή ο υποθαλάσσιος αγωγός φυσικού αερίου Blue Stream στη Μαύρη Θάλασσα επιτρέπει στην Τουρκία να είναι ο σημαντικότερος μετά τη Γερμανία πελάτης της Gazprom. Χαρακτηριστική της ισορροπίας που κρατούσε μέχρι πρότινος η Αγκυρα μεταξύ ΗΠΑ-Ρωσίας ήταν και η προσεκτική στάση του Ερντογάν όταν ο Πούτιν προσάρτησε την Κριμαία όπου κατοικούν οι τουρκόφωνοι και μουσουλμάνοι Τάταροι.
Μέχρι και πρόσφατα, όταν η Τουρκία ένιωθε ότι πιέζεται, κυρίως από τις ΗΠΑ, ανταπέδιδε την πίεση με σύσφιγξη των διμερών σχέσεών της με τη Ρωσία. Σήμερα η Τουρκία βρίσκεται αντιμέτωπη με την κοινή πολιτική ΗΠΑ-Ρωσίας στη Συρία, μια κατάσταση πραγμάτων που είχε να τη ζήσει από την εποχή της ναυμαχίας του Ναυαρίνου το 1827, όταν τσαρική Ρωσία και Μεγάλη Βρετανία αποφάσισαν ότι τις συνέφερε η ίδρυση ανεξάρτητου ελληνικού κράτους.
Η χειρότερη στιγμή της Ρωσίας στις σχέσεις της με την Τουρκία ήταν ο Κριμαϊκός Πόλεμος το 1853-56, όταν βρέθηκε απομονωμένη να αντιμετωπίζει τη συμμαχία Βρετανίας, Γαλλίας και Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Σήμερα, δίχως υπερβολή, η Τουρκία ζει παρόμοια απομόνωση με αυτήν της Ρωσίας στον Κριμαϊκό Πόλεμο και προφανώς εύχεται να μην κρατήσει όσο κράτησε τότε η μεταπολεμική απομόνωση της Αγίας Πετρούπολης.
kapopoulos@pegasus.gr
