Το επεισόδιο συνέπεσε με μια στροφή στην
τουρκική πολιτική, που προκλήθηκε από τις πρόσφατες εκλογές της 1ης
Νοεμβρίου. Το ισλαμικό κόμμα του Erdogan, AKP, το οποίο είχε υποχρεωθεί
να εισέλθει σε μια κυβέρνηση συνασπισμού τον Ιούνιο, κατέγραψε μια νίκη
που του επέτρεψε να κυβερνήσει ξανά μόνο του.
Ωστόσο, το ΑΚΡ οριακά δεν κέρδισε την
πλειοψηφία στο τουρκικό κοινοβούλιο που απαιτούνταν για να προκηρύξει
ένα δημοψήφισμα για την αλλαγή του συντάγματος και να επιτύχει το όνειρο
του Erdogan για την δημιουργία μιας νέας προεδρικής δημοκρατίας. Ο
Erdogan προφανώς πιστεύει ότι εάν μπορεί να προβάλει την εικόνα ενός
ισχυρού πολιτικού ηγέτη, δεν θα βελτιώσει απλώς τα ποσοστά αποδοχής του
από το κοινό, αλλά θα είναι επίσης σε θέση να λάβει τις ψήφους από
βουλευτές του εθνικιστικού κόμματος ΜΗΡ, που αμφιταλαντεύονται.
Αυτός είναι ένας λόγος που η κυβέρνηση
έχει εντείνει την ρητορική της για την "υπεράσπιση του τουρκικού
κόσμου”, όχι μόνο εναντίον των Κούρδων μαχητών του ΡΚΚ αλλά επίσης στην
ισχυρή κριτική της για τις ρωσικές στρατιωτικές επιχειρήσεις στη Συρία.
Οι τουρκικές αρχές έχουν δηλώσει ότι υπερασπίζονται τους Τουρκμένους
"συμπατριώτες” τους στην άλλη πλευρά των συριακών συνόρων, οι οποίοι
φέρεται να έχουν χτυπηθεί από τις ρωσικές αεροπορικές επιδρομές.
Το κουρδικό ζήτημα είναι ακόμη πιο
βασικό. Για την Άγκυρα, ο αγώνας εναντίον των Κούρδων του ΡΚΚ είναι τόσο
σημαντικός, εάν όχι περισσότερο, όσο η μάχη εναντίον του
αυτοαποκαλούμενου Ισλαμικού Κράτους. Η τουρκική κυβέρνηση έχει εδώ και
καιρό αγανακτήσει με την de facto συμμαχία της Ουάσιγκτον με το κίνημα
των Κούρδων της Συρίας, γνωστό ως PYD.
Αν και οι ΗΠΑ εξακολουθούν επισήμως να
θεωρούν το ΡΚΚ ως μια τρομοκρατική οργάνωση, η
Άγκυρα γνωρίζει ότι η
Ουάσιγκτον θεωρεί οποιαδήποτε επίθεση από την Τουρκία στους Κούρδους της
Συρίας (το ΡΥD) -οι οποίοι συνδέονται στενά με το ΡΚΚ- ως μια "κόκκινη
γραμμή” την οποία δεν θα πρέπει να διασχίσει.
Η ρωσική στρατιωτική επέμβαση στη Συρία
ήταν μια νέα πηγή απογοήτευσης για την Τουρκία, όχι μόνο διότι την
βοήθησε να στηρίξει τον αντίπαλο της Τουρκίας, τον πρόεδρο της Συρίας
Bashar al-Assad, αλλά επίσης διότι βοήθησε τους Κούρδους. Στη συνέχεια, ο
απόηχος των τρομοκρατικών επιθέσεων της 13ης Νοεμβρίου στο Παρίσι
αύξησε την πιθανότητα συνεργασίας μεταξύ της Ρωσίας και της Δύσης στον
αγώνα κατά του Ισλαμικού Κράτους και εμβάθυνε περαιτέρω τις ανησυχίες
της Τουρκίας ότι αγνοούνται τα συμφέροντά της.
Υπό αυτό το πρίσμα, η προσφυγή της
Τουρκίας στο ΝΑΤΟ για αλληλεγγύη μετά από το συμβάν της 24ης Νοεμβρίου,
μπορεί να θεωρηθεί ως μια κίνηση σκάκι, με στόχο να αποκαταστήσει την
επιρροή της Τουρκίας στην Συρία. Η Τουρκία χρησιμοποίησε την ιδιότητά
της ως μέλος του ΝΑΤΟ για να χαρακτηρίσει την φερόμενη παράβαση του
εναέριου χώρου της από την Ρωσία ως μια πρόκληση προς τη Συμμαχία ως
σύνολο.
Ο τρόπος με τον οποίο η Τουρκία έπαιξε
το χαρτί του ΝΑΤΟ, ήταν ένα πλήγμα στην προσωπική σχέση που είχαν
δημιουργήσει οι Erdogan και Putin, ως το θεμέλιο της στρατηγικής σχέσης
των χωρών τους. Ο Putin με πικρία παραπονέθηκε στις 24 Νοεμβρίου ότι
"αντί να ξεκινήσει αμέσως την επαφή μαζί μας, από όσο γνωρίζουμε, η
Τουρκία στράφηκε στους εταίρους της στο ΝΑΤΟ για να συζητήσουν το
περιστατικό. Σαν να είχαμε εμείς χτυπήσει το αεροπλάνο τους και όχι το
αντίθετο”.
Εδώ και πολλά χρόνια, μια ισχυρή
οικονομική συνεργασία αξίας δισεκατομμυρίων δολαρίων έχει προστατέψει
τις ρωσό-τουρκικές σχέσεις από τις πολιτικές κρίσεις. Οι δύο χώρες
προσφάτως συμφώνησαν να δημιουργήσουν τον αγωγό αερίου Turkish Stream
για να αντικαταστήσει το δυσλειτουργικό project, South Stream. Η Ρωσία
έχει συμβόλαιο για την κατασκευή ενός πυρηνικού εργοστασίου στο Akkuyu
στη Νότια Τουρκία. Οι Ρώσοι προσφέρουν ένα μεγάλο αριθμό τουριστών κάθε
χρόνο στα τουρκικά θέρετρα.
Αυτή η οικονομική σχέση είχε μέχρι τώρα
δώσει την ικανότητα στις δύο χώρες να ξεπεράσουν τις διαφορές τους για
τη Συρία και να διαχειριστούν δύσκολα επεισόδια, όπως όταν η Τουρκία
ανάγκασε ένα ρωσικό εμπορικό αεροπλάνο με προορισμό την Συρία, να
προσγειωθεί στην Άγκυρα το 2012, υποστηρίζοντας ότι μετέφερε όπλα ή όταν
ο Erdogan μίλησε επιτακτικά για τα δικαιώματα των Τατάρων στην Κριμαία.
Η κατάρριψη του Su-24 είναι προφανώς
πολύ πιο σοβαρό. Η πολιτική σχέση είναι βέβαιο ότι θα υποστεί πλήγμα. Η
Ρωσία έχει διακηρύξει ότι αναστέλλει τη στρατιωτική συνεργασία με την
Τουρκία. Υπάρχουν φήμες ότι τα εμπορικά projects μπορεί να ακυρωθούν. Ο
Ρώσος υπουργός Εξωτερικών, Sergei Lavrov, ακύρωσε μια επίσκεψη στην
Τουρκία. Δηλώνοντας ότι η απειλή της τρομοκρατίας "δεν είναι χαμηλότερη
από ό,τι στην Αίγυπτο”, ο Lavrov προειδοποίησε τους Αμερικανούς
τουρίστες να μην επισκέπτονται την Τουρκία ενώ επίσης αρκετοί Ρώσοι
διοργανωτές ταξιδίων έχει ακυρώσει πτήσεις προς τα εκεί (αν και είναι
νεκρή περίοδος).
Αυτά τα μέτρα είναι βραχυπρόθεσμα και
μπορούν να αντιστραφούν μέσω διπλωματικών προσπαθειών. Αλλά υπάρχουν
όλες οι ενδείξεις ότι η βασική αιτία της νέας κρίσης στις σχέσεις -η
κλιμακούμενη σύγκρουση Ρωσίας και Τουρκίας για την Συρία- εντείνεται
αντί να μειώνεται.
Το ρωσικό Γενικό Επιτελείο έχει
ανακοινώσει ότι αυξάνει τη ρωσική στρατιωτική παρουσία στην περιοχή με
την ανάπτυξη ενός ρωσικού καταδρομικού στις συριακές ακτές και
στέλνοντας μαχητικά αεροσκάφη να συνοδεύσουν τους βομβιστές του. Αυτό
είναι επίσης πιθανό να αυξήσει την πιθανότητα νέων περιστατικών στον
αέρα επάνω από την Συρία.
Με άλλα λόγια, όλοι οι οικονομικοί και
πολιτικοί δεσμοί που έχουν χτιστεί τα τελευταία χρόνια μεταξύ της Μόσχας
και της Άγκυρας, τώρα ξαφνικά σημαίνουν πολύ λιγότερα στο πλαίσιο της
διεθνούς σύγκρουσής τους για την Συρία.
Μπορείτε να δείτε το κείμενο εδώ: http://carnegie.ru/commentary/2015/11/25/end-of-russian-turkish-golden-age/imca
capital.gr
