Διπλωματικό θρίλερ σε πλήρη εξέλιξη, μετά την κατάρριψη του
ρωσικού πολεμικού αεροσκάφους από τις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις. Τι
κρύβεται πίσω από την καθυστερημένη στρατιωτική επέμβαση της Ρωσίας. Πώς
προβλέπεται η επόμενη μέρα στη Συρία. Η θέση του Άσαντ, η φθίνουσα
δύναμη του ISIS και οι προσφυγικές ροές που αναμένεται να αυξηθούν. Ο
Διευθυντής Ερευνών του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων, Κωνσταντίνος Φίλης,
αναλύει στο NEWS 247
Δραματικές εξελίξεις στο ήδη τεταμένο κλίμα στη Συρία, μετά την κατάρριψη του ρωσικού πολεμικού αεροσκάφους από τις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις. Με κομμένη την ανάσα, η παγκόσμια κοινή γνώμη ανέμενε την αντίδραση Πούτιν, ο οποίος έκανε λόγο για "σοβαρές επιπτώσεις στις σχέσεις" μεταξύ Ρωσίας - Τουρκίας.Πόσο
δικαιολογημένη είναι όμως η "καθυστηρημένη" επέμβαση της Ρωσίας, στη
συριακή κρίση, όταν ο πόλεμος μαίνεται από το 2011 και ο διεθνής
συνασπισμός υπό τις ΗΠΑ έχει αναπτύξει ενεργό δράση, ήδη εδώ και έναν
χρόνο; Σε τι αποσκοπεί και τι επιχειρεί να εκμεταλλευτεί η Μόσχα από την
επόμενη μέρα στη Συρία;Ο Διευθυντής Ερευνών του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων, Κωνσταντίνος Φίλης, αναλύει στο NEWS 247 τους κινδύνους, να επιστρέψουμε στο "σημείο μηδέν", μετά την κατάρριψη του ρωσικού αεροσκάφους.
Οι συσχετισμοί δυνάμεων στη Συρία και η εκτίμηση του κ. Φίλη
για την επόμενη μέρα στη χώρα. Πώς θα "απαγκιστρωθεί" ο Άσαντ από την
εξουσία, ποιοι καραδοκούν και για ποια συμφέροντα, μετά την αποχώρησή
του. Οι εδαφικές απώλειες του Ισλαμικού Κράτους και η καθόλα ρεαλιστική
επιχειρησιακή εξουδετέρωσή του, εάν και εφόσον υπάρξει διεθνής συμμαχία
εναντίον του.
"Η κρίση στη Συρία μαίνεται από τον Μάρτιο του 2011. Η Ρωσία έχει όλο αυτό το διάστημα στηρίξει αναφανδόν και σε όλα τα επίπεδα το καθεστώς Άσαντ, θα έλεγα ότι η μεγαλύτερη στήριξη που έχει προσφέρει μέχρι στιγμής είναι πέρα κι από την παροχή στρατιωτικού υλικού, η στήριξη σε επίπεδο Ηνωμένων Εθνών, καθώς κατά το παρελθόν μπλόκαρε μία σειρά από ψηφίσματα κατά του καθεστώτος και επίσης μία πολύ χρήσιμη στήριξη, ήταν όταν ανέτρεψε την απόφαση των Αμερικανών για επέμβαση στη Συρία, μέσω της χρήσης χημικών όπλων και βρέθηκε ένας συμβιβασμός μεταξύ Ρωσίας και Ηνωμένων Εθνών πάνω σε αυτό, κάτι το οποίο διατήρησε το καθεστώς στη θέση του.
Ο λόγος για τον οποίον η επέμβαση της Ρωσίας στη Συρία γίνεται εδώ και περίπου ενάμιση μήνα, έχει να κάνει με το ότι το καθεστώς έχει αρχίσει να χάνει πάρα πολύ από την ισχύ του, να ελέγχει ολοένα και μικρότερο κομμάτι της συριακής επικράτειας. Πριν τη ρωσική εμπλοκή, οι εκτιμήσεις έλεγαν ότι ο Άσαντ ήλεγχε το ένα τέταρτο, ίσως και το ένα πέμπτο της συριακής επικράτειας, πράγμα που σημαίνει ότι συρρικνωνόταν συνεχώς ο έλεγχος και η επιρροή του. Αυτός είναι ο βασικός λόγος κι ένας δεύτερος είναι, ότι η Ρωσία συνειδητοποίησε, ότι αν δεν είχε κάποιου είδους εμπλοκή επί του πεδίου, κινδύνευε, ακριβώς επειδή ο Άσαντ υποχωρούσε, να δημιουργηθεί μία νέα κατάσταση στη Συρία, χωρίς να εισακουστούν οι ρωσικές θέσεις σχετικά με αυτήν. Επειδή δηλαδή, κατά το παρελθόν, διάφορες κρίσεις επιλύθηκαν χωρίς να συνυπολογίζεται η ρωσική άποψη, η λογική της Μόσχας ήταν, ότι αν εμπλακεί στη Συρία, ενώ το καθεστώς παραμένει στη θέση του, ακόμα και με αυτήν την συρρικνωμένη ισχύ, θα μπορούσε να διαπραγματευτεί από καλύτερη θέση. Κι αυτό είναι κάτι, που έχει επιβεβαιωθεί.
Ενάμιση μήνα μετά, χωρίς απαραίτητα η Ρωσία να έχει πλήξει αποκλειστικά και μόνο στόχους τζιχαντιστών, αλλά και δυνάμεις αντικαθεστωτικών, η Ρωσία λαμβάνεται πολύ σοβαρότερα υπόψιν στις διαπραγματεύσεις και κανένας δεν μπορεί να την περιφρονήσει, πράγμα το οποίο μπορεί να συνέβαινε, αν δεν είχε αποκτήσει ένα πάτημα μέσα στη Συρία, επί του πεδίου των μαχών, έστω κι αν αυτό είναι μέσω επιδρομών και με κάποιες μικρές ομάδες ειδικών δυνάμεων, που μπορούν να προσφέρουν κάποιου είδους βοήθεια στις καθεστωτικές δυνάμεις".
"Ως προς τις στοχεύσεις τους, όλοι ξεκίνησαν από μία διαφορετική αφετηρία και προϊόντος του χρόνου συμβιβάζονται και με βάση τα δεδομένα, που δημιουργούνται στο έδαφος. Η πραγματικότητα είναι ότι ως προς τη Ρωσία, στόχος της είναι να μην τεθεί εν αμφιβόλω η δική της παρουσία στη Συρία την επόμενη μέρα, όποια κι αν είναι αυτή η επόμενη μέρα, όπου πιθανότατα βέβαια, δεν θα υπάρχει Άσαντ. Άρα, από τη στιγμή που η Ρωσία τα προηγούμενα χρόνια έχει στηρίξει αναφανδόν τον Άσαντ, φοβάται ότι τυχόν αποχώρησή του από την εξουσία, που είναι περίπου προδιαγεγραμμένη, απλά κανείς δεν μπορεί να πει, πότε ακριβώς θα γίνει, μπορεί να πλήξει τα δικά της συμφέροντα. Αυτό βέβαια που την απασχολεί, προφανώς είναι να μπορέσει να διατηρήσει και τη ναυτική της βάση στη Συρία, μια περιοχή που ελέγχεται από το αλαουιτικό στοιχείο, αλλά νομίζω ότι γενικότερα η Ρωσία προσπαθεί, να εξασφαλίσει τα συμφέροντά της υπό το πρίσμα των νέων δεδομένων, που θα διαμορφωθούν στη Συρία, κατόπιν αποχώρησης του Άσαντ. Σημαντικό είναι επίσης για τη Ρωσία, να δείξει ότι με κάποιον τρόπο αποτελεί προστάτιδα δύναμη του αλαουιτικού στοιχείου, χωρίς να είναι το πλειοψηφικό στοιχείο μέσα στη Συρία, θέλει να δώσει ένα μήνυμα ότι εδώ πέρα έχω μία συνέπεια απέναντι στον σύμμαχό μου και θα τηρήσω αυτή τη στάση. Από την άλλη όμως, την βλέπουμε, ότι επιχειρεί να αναπτύξει κάποιες επαφές και με τους αντικαθεστωτικούς, ακριβώς γιατί θέλει να διασφαλίσει τα νώτα της, για ό,τι προκύψει στη συνέχεια, εάν και εφόσον προκύψει κάποιου είδους λύση εκεί, πράγμα το οποίο βλέπω εξαιρετικά αβέβαιο", συμπληρώνει.
"Πόλεμος μεταξύ Ρωσίας και Τουρκίας δεν μπορεί να υπάρξει από ένα τέτοιο περιστατικό. Προφανώς όμως, θα επέλθει σημαντική επιδείνωση των διπλωματικών σχέσεων, εάν και εφόσον επιβεβαιωθεί ότι το ρωσικό αεροσκάφος πετούσε σε συριακή επικράτεια και οι Τούρκοι το κατέρριψαν κακώς. Η κάθε πλευρά θα δώσει τα δικά της πορίσματα. Από τα πορίσματα και από το εάν θα υπάρξει μία σύγκληση μεταξύ αυτών, θα δούμε πώς θα πάνε και οι σχέσεις μεταξύ Ρωσίας - Τουρκίας. Είναι πρόωρο, αλλά είναι σαφές ότι θα υπάρξει επιδείνωση, από τη στιγμή που έχουμε νεκρούς. Δηλαδή, ακόμα κι αν καταρρίφθηκε στην τουρκική επικράτεια, η Ρωσία θα έχει μία αντίδραση διπλαμωτικά έντονη, γιατί έχουμε, δύο νεκρούς πιλότους. Αυτό επιβαρύνει πάρα πολύ το κλίμα μεταξύ Ρωσίας - Τουρκίας".
"Αυτό είναι το ένα στοιχείο. Το άλλο στοιχείο είναι, ότι περιπλέκει περαιτέρω την κατάσταση στη Συρία. Γιατί βλέπαμε τις τελευταίες ημέρες και κυρίως μετά το τρομοκρατικό χτύπημα στη Γαλλία, να υπάρχει μία προσπάθεια, για μία σύγκλιση μεταξύ Δύσης και Ρωσίας σε σχέση με τη Συρία και ξαφνικά, έρχεται αυτό το χτύπημα, το οποίο μπορεί πράγματι, να τορπιλίσει, να φαλκιδεύσει αυτήν την απόπειρα προσέγγισης μεταξύ Ρωσίας και Δύσης. Κι αυτό βέβαια, θα εξαρτηθεί και από τη στάση που θα πάρουν οι δυτικοί εταίροι, σε σχέση με το πόρισμα. Θα αποδεχθούν το τουρκικό πόρισμα και θα στηρίξουν την Τουρκία, θα είναι ίδια η στάση των Δυτικών ή θα δούμε κάποιες διαφοροποιήσεις, ανάλογα με τα συμφέροντα; Σίγουρα, το μήνυμα της Τουρκίας είναι, ότι δεν θα δεχτεί να διευκολύνει τον βομβαρδισμό που γίνεται χάριν του καθεστώτος Άσαντ, γιατί προφανώς η Ρωσία βομβαρδίζει για να στηρίξει τον Άσαντ. Η Τουρκία λέει λοιπόν, ότι δεν θα στηρίξει βομβαρδισμούς, που γίνονται για να εξυπηρετηθεί και να ενισχυθεί ο Άσαντ κι από εκεί και πέρα η κατάσταση περιπλέκεται, καθώς αναμένουμε να δούμε τα τελικά πορίσματα και το ποια θα είναι η στάση που θα τηρήσει η Δύση. Γιατί αν η Δύση συσπειρωμένη κι ενωμένη στηρίξει την τουρκική εκδοχή, αυτό προφανώς θα απομακρύνει τη Ρωσία από τη Δύση και πάνω που είχαμε αυτή τη σύγκλιση, θα βρεθούμε στο σημείο "μηδέν". Μπορεί να δούμε και κάποιες χώρες, να συντάσσονται με τη Ρωσία ad hoc. Πάντως αυτή η εν εξελίξει σύγκλιση μπορεί να πληγεί σημαντικά και ανάλογα με τη στάση, που θα πάρει κάθε χώρα ξεχωριστά απέναντι στο σημερινό περιστατικό, το οποίο είναι σοβαρό".
"Ο Άσαντ δεν θέλει να φύγει από την εξουσία, καταλαβαίνει όμως, ότι τα περιθώρια παραμονής του στην εξουσία είναι μηδενικά, είναι ανύπαρκτα. Δεν υπάρχει αυτή τη στιγμή καμία πιθανότητα παραμονής του Άσαντ στην εξουσία, αν μιλάμε για ολόκληρη τη χώρα. Αν μιλάμε για διχοτόμηση ή τριχοτόμηση της Συρίας, εκεί πράγματι μπορεί σε ένα κομμάτι αλαουιτικό, να διατηρήσει την εξουσία. Αν όμως μιλάμε για μία λύση συνολική επί του συριακού, που δεν προβλέπει διχοτόμηση ή τριχοτόμηση της χώρας, τότε ο Άσαντ θα είναι παρελθόν.
"Το θέμα είναι ότι ο ίδιος θέλει να διασφαλίσει κάποιου είδους ασυλία για τον ίδιο και την οικογένειά του, ενδεχομένως την ασφαλή μεταφορά του σε κάποια άλλη χώρα και βέβαια, να διασφαλίσει και τα συμφέροντα του αλαουιτικού στοιχείου, από τα οποία προέρχεται, διότι αυτό που έχουμε δει να συμβαίνει τα τελευταία χρόνια στη Μέση Ανατολή, είναι ότι συνήθως, αυτοί που έρχονται στην εξουσία, οι οποίοι διώκονταν τα περασμένα χρόνια από απολυταρχικά καθεστώτα, έρχονται με διαθέσεις αντεκδίκησης και κυνηγάνε αυτούς, που θεωρούν ότι εκφράζουν το παλαιό καθεστώς. Αυτό συνέβη στο Ιράκ με τον Σαντάμ, αυτό συνέβη στη Λιβύη. Αλλά πιστεύω, ότι και ο ίδιος ο Άσαντ καταλαβαίνει, ότι σε μία Συρία ενιαία ο ίδιος δεν έχει κανένα μέλλον. Σε μία Συρία διηρημένη μεταξύ Σουνιτών, Κούρδων και Αλαουιτών, εκεί προφανώς μπορεί να έχει κάποιου είδους μέλλον. Έτσι κι αλλιώς, η Συρία θα πάει προφανώς σε ένα καθεστώς χαλαρής συνομοσπονδίας, εάν φυσικά και εφόσον υπάρξει κάποιου είδους συμφωνία, που θα τηρηθεί. Γιατί ακόμα κι αν υπάρξει συμφωνία μεταξύ των δυνάμεων που εμπλέκονται στη Συρία, ποιος θα την εφαρμόσει και πόσο αποτελεσματική θα είναι η εφαρμογή της;"
"Το Ισλαμικό Κράτος βρίσκεται σε μία υποχώρηση εδαφική, ως προς τα εδάφη που ελέγχει σε Συρία και Ιράκ. Το 2015 είναι ένα λιγότερο επιτυχημένο έτος, για την εδαφική επέλαση του ISIS και σίγουρα όσο πιο ενιαία και συσπειρωμένη είναι η στάση και η αντίδραση απέναντί του, τόσο πιο πολλές είναι οι πιθανότητες, να εξουδετερωθεί επιχειρησιακά συντομότερα. Από την άλλη, προφανώς αν αρχίσουν εκ νέου οι έριδες μεταξύ όλων των εμπλεκομένων μερών, ως προς την επόμενη μέρα στη Συρία, αυτό είναι κάτι που θα δώσει χώρο και χρόνο, για να ανακάμψει σε κάποιες περιοχές που έχει απολέσει. Αλλά, βασικά ο ISIS αυτή τη στιγμή, είναι σε υποχώρηση και θα είναι σε ακόμη μεγαλύτερη υποχώρηση, αν μπορέσει να υπάρξει μία στρατιωτική δράση απέναντί του, που θα κινητοποιήσει τις δυνάμεις των εμπλεκομένων. Αν όμως δεν μπορέσουν να τα βρουν, αυτό είναι ενισχυτικό για τον ISIS, που βρίσκεται σε σημαντική εδαφική υποχώρηση.
Κι αυτός ήταν κι ένας από τους λόγους, που αποφάσισε να εξάγει τις επιθέσεις τρομοκρατίας εκτός Μέσης Ανατολής, για να αποπροσανατολίσει τους υποστηρικτές του και να δείξει, ότι έχει πολύ μεγαλύτερη ισχύ, από ό,τι έχει στην πραγματικότητα", σημειώνει.
"Επιχειρησιακά ως προς τη Συρία και το Ιράκ, είναι ασφαλώς καθόλα εφικτή η εξουδετέρωση του ISIS, όχι βέβαια σε σύντομο χρόνο, αλλά σε κάποια στιγμή. Όσο δε περισσότεροι είναι σε αυτή τη συμμαχία εναντίον, τόσο το καλύτερο. Αν μπορούμε να συνδυάσουμε τους Γάλλους, με τους Αμερικανούς, τους Τούρκους, τους Ιρανούς τόσο το καλύτερο. Απλά πρώτον όμως, δεν πιστεύω, ότι έχουν όλοι μία κοινή θέση απέναντί του κι αυτό είναι κάτι που το ΙΚ το εκμεταλλεύεται και δεύτερον, ακόμα κι αν τον εξουδετερώσουμε επιχειρησιακά τον ISIS στην περιοχή της Μέσης Ανατολής, δυστυχώς έχει καταφέρει, να διευρύνει ήδη τους υποστηρικτές του, έχει δημιουργήσει παραρτήματα σε περιοχές της Αφρικής, η Λιβύη είναι μία περίπτωση εξόχως προβληματική, την οποία ξεχνάμε όλοι αυτή τη στιγμή, έχει συνεργασία με την Μπόκο Χαράμ, στη Νιγηρία και αλλού και δυστυχώς, έχει διεισδύσει και μέσα στην Ευρώπη. Και αυτό είναι το μεγάλο πρόβλημα".
"Βέβαια, τυχόν επιχειρησιακή εξουδετέρωση του ISIS στη Μέση Ανατολή σημαίνει ότι θα υπάρχουν λιγότεροι μαχητές που θα πηγαινοέρχονται από την Ευρώπη στη Μέση Ανατολή, για να μάχονται στο πλευρό του, σημαίνει ότι θα υπάρξουν ενδεχομένως λιγότεροι μιμητές, γιατί αυτό το αίσθημα της υπεροχής που δίνει η συμμετοχή στον ISIS, είναι ιντριγκαδόρικο γι' αυτούς που θέλουν να ενταχθούν σε αυτό ή να μιμηθούν τις ενέργειές του. Άρα, όσο φαίνεται ότι ο ISIS χάνει, προφανώς θα χάνει και υποστηρικτές. Επειδή όμως έχει δημιουργήσει θύλακες και πυρήνες σε άλλα μέρη και στην Ευρώπη, αυτό είναι πάρα πολύ προβληματικό και ανησυχητικό και σημαίνει, ότι μάλλον βρισκόμαστε στην αρχή μίας κατάστασης κι όχι στο τέλος, ακόμα κι αν εξουδετερωθεί επιχειρησιακά στο Ιράκ και τη Συρία", λέει χαρακτηριστικά.
"Θα έχουμε πολύ σοβαρό πρόβλημα, γιατί και με τους αεροπορικούς βομβαρδισμούς, πολλοί θα είναι εκείνοι που θα φεύγουν από τις περιοχές που ελέγχει ο ISIS, για να προστατευτούν, αφήνοντας τα σπίτια τους, προφανώς η καταστροφή των υποδομών που θα γίνει σε βάρος του ISIS θα δημιουργήσει περισσότερα προβλήματα, γιατί ορισμένοι είχαν απολαβές από αυτές τις υποδομές κι ακόμα και το καθεστώς Άσαντ φαίνεται, πως αγόραζε πετρέλαιο μέσω τρίτων από τον ISIS. Όσο λιγότερο πετρέλαιο θα υπάρχει για τη διάθεση των κατοίκων της περιοχής, τόσο περισσότερο πιθανό είναι, να υπάρχουν άνθρωποι που θα θέλουν να φύγουν από εκεί, γιατί μπορεί να μην έχουν θέρμανση τον χειμώνα ή άλλα προβλήματα με τις οικονομικές τους δραστηριότητες και βέβαια, έχουμε κι άλλα θέματα, που σχετίζονται με το τι συμβαίνει στην Υεμένη, που είναι και αυτή μία εστία που μπορεί να παράξει και ήδη παράγει πρόσφυγες. Οι προσφυγικές ροές δεν φαίνεται ότι θα σταματήσουν. Αντιθέτως, έχω την αίσθηση ότι το επόμενο διάστημα θα ενταθούν", καταλήγει ο κ. Φίλης.
Ο αποδυναμωμένος Άσαντ και η Ρωσία που τώρα αποφάσισε να επέμβει ενεργά
Η "ευγενής στήριξη" στο καθεστώς ενόψει της επόμενης μέρας... χωρίς τη Ρωσία στο κάδρο
Σχετικά με το γιατί η Μόσχα αποφάσισε, να εμπλακεί ενεργά στη Συρία, πριν από ενάμιση μόλις μήνα, ο κ. Φίλης λέει:"Η κρίση στη Συρία μαίνεται από τον Μάρτιο του 2011. Η Ρωσία έχει όλο αυτό το διάστημα στηρίξει αναφανδόν και σε όλα τα επίπεδα το καθεστώς Άσαντ, θα έλεγα ότι η μεγαλύτερη στήριξη που έχει προσφέρει μέχρι στιγμής είναι πέρα κι από την παροχή στρατιωτικού υλικού, η στήριξη σε επίπεδο Ηνωμένων Εθνών, καθώς κατά το παρελθόν μπλόκαρε μία σειρά από ψηφίσματα κατά του καθεστώτος και επίσης μία πολύ χρήσιμη στήριξη, ήταν όταν ανέτρεψε την απόφαση των Αμερικανών για επέμβαση στη Συρία, μέσω της χρήσης χημικών όπλων και βρέθηκε ένας συμβιβασμός μεταξύ Ρωσίας και Ηνωμένων Εθνών πάνω σε αυτό, κάτι το οποίο διατήρησε το καθεστώς στη θέση του.
Ο λόγος για τον οποίον η επέμβαση της Ρωσίας στη Συρία γίνεται εδώ και περίπου ενάμιση μήνα, έχει να κάνει με το ότι το καθεστώς έχει αρχίσει να χάνει πάρα πολύ από την ισχύ του, να ελέγχει ολοένα και μικρότερο κομμάτι της συριακής επικράτειας. Πριν τη ρωσική εμπλοκή, οι εκτιμήσεις έλεγαν ότι ο Άσαντ ήλεγχε το ένα τέταρτο, ίσως και το ένα πέμπτο της συριακής επικράτειας, πράγμα που σημαίνει ότι συρρικνωνόταν συνεχώς ο έλεγχος και η επιρροή του. Αυτός είναι ο βασικός λόγος κι ένας δεύτερος είναι, ότι η Ρωσία συνειδητοποίησε, ότι αν δεν είχε κάποιου είδους εμπλοκή επί του πεδίου, κινδύνευε, ακριβώς επειδή ο Άσαντ υποχωρούσε, να δημιουργηθεί μία νέα κατάσταση στη Συρία, χωρίς να εισακουστούν οι ρωσικές θέσεις σχετικά με αυτήν. Επειδή δηλαδή, κατά το παρελθόν, διάφορες κρίσεις επιλύθηκαν χωρίς να συνυπολογίζεται η ρωσική άποψη, η λογική της Μόσχας ήταν, ότι αν εμπλακεί στη Συρία, ενώ το καθεστώς παραμένει στη θέση του, ακόμα και με αυτήν την συρρικνωμένη ισχύ, θα μπορούσε να διαπραγματευτεί από καλύτερη θέση. Κι αυτό είναι κάτι, που έχει επιβεβαιωθεί.
Ενάμιση μήνα μετά, χωρίς απαραίτητα η Ρωσία να έχει πλήξει αποκλειστικά και μόνο στόχους τζιχαντιστών, αλλά και δυνάμεις αντικαθεστωτικών, η Ρωσία λαμβάνεται πολύ σοβαρότερα υπόψιν στις διαπραγματεύσεις και κανένας δεν μπορεί να την περιφρονήσει, πράγμα το οποίο μπορεί να συνέβαινε, αν δεν είχε αποκτήσει ένα πάτημα μέσα στη Συρία, επί του πεδίου των μαχών, έστω κι αν αυτό είναι μέσω επιδρομών και με κάποιες μικρές ομάδες ειδικών δυνάμεων, που μπορούν να προσφέρουν κάποιου είδους βοήθεια στις καθεστωτικές δυνάμεις".
Τα συμφέροντα, οι διεκδικητές και οι συσχετισμοί δυνάμεων
Συρία - Ρωσία - Τουρκία. Ποιος διεκδικεί τι, ποιος μάχεται ποιον;
"Αυτή τη στιγμή υπάρχουν δύο βασικοί συνασπισμοί, που μάχονται στη Συρία. Από τη μία μεριά είναι το καθεστώς Άσαντ, το οποίο συνεπικουρείται από το Ιράν, τη Χεζμπολάχ και τη Ρωσία. Και από την άλλη έχουμε τους αντικαθεστωτικούς, οι οποίοι συνεπικουρούνται από τη Δύση, τα κράτη του Κόλπου και την Τουρκία. Το πρόβλημα είναι, ότι όταν μιλάμε για αντικαθεστωτικούς, μιλάμε για κάτι πολύ ασαφές, διότι υπάρχουν σουνιτικές πολιτοφυλακές που δρουν σε ένα μεγάλο κομμάτι αυτόνομα και βέβαια υπάρχει και ο ISIS. Η αλήθεια είναι ότι και σουνιτικά κράτη του κόλπου και η Τουρκία ελέγχονται σε πολύ μεγάλο βαθμό, για τη συνδρομή που έχουν προσφέρει στον ISIS και για την ανοχή που έχουν επιδείξει απέναντι στο Ισλαμικό Κράτος. Αυτά είναι τα δύο κύρια στρατόπεδα, αλλά κυρίως το στρατόπεδο των αντικαθεστωτικών, επειδή οι αντικαθεστωτικοί δεν φαίνεται μέχρι πρότινος να είχαν κάποια ιδιαίτερη ισχύ κι επειδή φαίνεται ότι κάποιοι από τους αντικαθεστωτικούς έφευγαν και εντάσσονταν στο Ισλαμικό Κράτος, κάποιοι άλλοι δρούσαν με μία αυτονομία, χωρίς να ενδιαφέρονται για το τι λέει η Δύση, είναι πολύ σχετικό να πούμε για τον δεύτερο συνασπισμό δυνάμεων, υπό τη Δύση και τις ΗΠΑ, πόσο συμπαγής είναι", λέει ο κ. Φίλης."Ως προς τις στοχεύσεις τους, όλοι ξεκίνησαν από μία διαφορετική αφετηρία και προϊόντος του χρόνου συμβιβάζονται και με βάση τα δεδομένα, που δημιουργούνται στο έδαφος. Η πραγματικότητα είναι ότι ως προς τη Ρωσία, στόχος της είναι να μην τεθεί εν αμφιβόλω η δική της παρουσία στη Συρία την επόμενη μέρα, όποια κι αν είναι αυτή η επόμενη μέρα, όπου πιθανότατα βέβαια, δεν θα υπάρχει Άσαντ. Άρα, από τη στιγμή που η Ρωσία τα προηγούμενα χρόνια έχει στηρίξει αναφανδόν τον Άσαντ, φοβάται ότι τυχόν αποχώρησή του από την εξουσία, που είναι περίπου προδιαγεγραμμένη, απλά κανείς δεν μπορεί να πει, πότε ακριβώς θα γίνει, μπορεί να πλήξει τα δικά της συμφέροντα. Αυτό βέβαια που την απασχολεί, προφανώς είναι να μπορέσει να διατηρήσει και τη ναυτική της βάση στη Συρία, μια περιοχή που ελέγχεται από το αλαουιτικό στοιχείο, αλλά νομίζω ότι γενικότερα η Ρωσία προσπαθεί, να εξασφαλίσει τα συμφέροντά της υπό το πρίσμα των νέων δεδομένων, που θα διαμορφωθούν στη Συρία, κατόπιν αποχώρησης του Άσαντ. Σημαντικό είναι επίσης για τη Ρωσία, να δείξει ότι με κάποιον τρόπο αποτελεί προστάτιδα δύναμη του αλαουιτικού στοιχείου, χωρίς να είναι το πλειοψηφικό στοιχείο μέσα στη Συρία, θέλει να δώσει ένα μήνυμα ότι εδώ πέρα έχω μία συνέπεια απέναντι στον σύμμαχό μου και θα τηρήσω αυτή τη στάση. Από την άλλη όμως, την βλέπουμε, ότι επιχειρεί να αναπτύξει κάποιες επαφές και με τους αντικαθεστωτικούς, ακριβώς γιατί θέλει να διασφαλίσει τα νώτα της, για ό,τι προκύψει στη συνέχεια, εάν και εφόσον προκύψει κάποιου είδους λύση εκεί, πράγμα το οποίο βλέπω εξαιρετικά αβέβαιο", συμπληρώνει.
Το σοβαρό συμβάν της κατάρριψης που μας γυρνά στο "σημείο μηδέν"
"Πόλεμος μεταξύ Ρωσίας - Τουρκίας δεν θα υπάρξει"
Σχετικά με το σημερινό συμβάν, της κατάρριψης του ρωσικού πολεμικού αεροσκάφους και τους κινδύνους εμπλοκής σε πόλεμο ή επιδείνωσης των διπλωματικών σχέσεων των δύο χωρών, ο κ. Φίλης λέει:"Πόλεμος μεταξύ Ρωσίας και Τουρκίας δεν μπορεί να υπάρξει από ένα τέτοιο περιστατικό. Προφανώς όμως, θα επέλθει σημαντική επιδείνωση των διπλωματικών σχέσεων, εάν και εφόσον επιβεβαιωθεί ότι το ρωσικό αεροσκάφος πετούσε σε συριακή επικράτεια και οι Τούρκοι το κατέρριψαν κακώς. Η κάθε πλευρά θα δώσει τα δικά της πορίσματα. Από τα πορίσματα και από το εάν θα υπάρξει μία σύγκληση μεταξύ αυτών, θα δούμε πώς θα πάνε και οι σχέσεις μεταξύ Ρωσίας - Τουρκίας. Είναι πρόωρο, αλλά είναι σαφές ότι θα υπάρξει επιδείνωση, από τη στιγμή που έχουμε νεκρούς. Δηλαδή, ακόμα κι αν καταρρίφθηκε στην τουρκική επικράτεια, η Ρωσία θα έχει μία αντίδραση διπλαμωτικά έντονη, γιατί έχουμε, δύο νεκρούς πιλότους. Αυτό επιβαρύνει πάρα πολύ το κλίμα μεταξύ Ρωσίας - Τουρκίας".
"Αυτό είναι το ένα στοιχείο. Το άλλο στοιχείο είναι, ότι περιπλέκει περαιτέρω την κατάσταση στη Συρία. Γιατί βλέπαμε τις τελευταίες ημέρες και κυρίως μετά το τρομοκρατικό χτύπημα στη Γαλλία, να υπάρχει μία προσπάθεια, για μία σύγκλιση μεταξύ Δύσης και Ρωσίας σε σχέση με τη Συρία και ξαφνικά, έρχεται αυτό το χτύπημα, το οποίο μπορεί πράγματι, να τορπιλίσει, να φαλκιδεύσει αυτήν την απόπειρα προσέγγισης μεταξύ Ρωσίας και Δύσης. Κι αυτό βέβαια, θα εξαρτηθεί και από τη στάση που θα πάρουν οι δυτικοί εταίροι, σε σχέση με το πόρισμα. Θα αποδεχθούν το τουρκικό πόρισμα και θα στηρίξουν την Τουρκία, θα είναι ίδια η στάση των Δυτικών ή θα δούμε κάποιες διαφοροποιήσεις, ανάλογα με τα συμφέροντα; Σίγουρα, το μήνυμα της Τουρκίας είναι, ότι δεν θα δεχτεί να διευκολύνει τον βομβαρδισμό που γίνεται χάριν του καθεστώτος Άσαντ, γιατί προφανώς η Ρωσία βομβαρδίζει για να στηρίξει τον Άσαντ. Η Τουρκία λέει λοιπόν, ότι δεν θα στηρίξει βομβαρδισμούς, που γίνονται για να εξυπηρετηθεί και να ενισχυθεί ο Άσαντ κι από εκεί και πέρα η κατάσταση περιπλέκεται, καθώς αναμένουμε να δούμε τα τελικά πορίσματα και το ποια θα είναι η στάση που θα τηρήσει η Δύση. Γιατί αν η Δύση συσπειρωμένη κι ενωμένη στηρίξει την τουρκική εκδοχή, αυτό προφανώς θα απομακρύνει τη Ρωσία από τη Δύση και πάνω που είχαμε αυτή τη σύγκλιση, θα βρεθούμε στο σημείο "μηδέν". Μπορεί να δούμε και κάποιες χώρες, να συντάσσονται με τη Ρωσία ad hoc. Πάντως αυτή η εν εξελίξει σύγκλιση μπορεί να πληγεί σημαντικά και ανάλογα με τη στάση, που θα πάρει κάθε χώρα ξεχωριστά απέναντι στο σημερινό περιστατικό, το οποίο είναι σοβαρό".
Η επόμενη μέρα στη Συρία. Χωρίς τον Άσαντ...
"Καταλαβαίνει ότι σε μία ενιαία Συρία δεν έχει μέλλον"
Ο κ. Φίλης αναλύει τις πιθανές εκδοχές, για την επόμενη μέρα στη Συρία, με τον Άσαντ να μην θέλει να αφήσει την εξουσία."Ο Άσαντ δεν θέλει να φύγει από την εξουσία, καταλαβαίνει όμως, ότι τα περιθώρια παραμονής του στην εξουσία είναι μηδενικά, είναι ανύπαρκτα. Δεν υπάρχει αυτή τη στιγμή καμία πιθανότητα παραμονής του Άσαντ στην εξουσία, αν μιλάμε για ολόκληρη τη χώρα. Αν μιλάμε για διχοτόμηση ή τριχοτόμηση της Συρίας, εκεί πράγματι μπορεί σε ένα κομμάτι αλαουιτικό, να διατηρήσει την εξουσία. Αν όμως μιλάμε για μία λύση συνολική επί του συριακού, που δεν προβλέπει διχοτόμηση ή τριχοτόμηση της χώρας, τότε ο Άσαντ θα είναι παρελθόν.
"Το θέμα είναι ότι ο ίδιος θέλει να διασφαλίσει κάποιου είδους ασυλία για τον ίδιο και την οικογένειά του, ενδεχομένως την ασφαλή μεταφορά του σε κάποια άλλη χώρα και βέβαια, να διασφαλίσει και τα συμφέροντα του αλαουιτικού στοιχείου, από τα οποία προέρχεται, διότι αυτό που έχουμε δει να συμβαίνει τα τελευταία χρόνια στη Μέση Ανατολή, είναι ότι συνήθως, αυτοί που έρχονται στην εξουσία, οι οποίοι διώκονταν τα περασμένα χρόνια από απολυταρχικά καθεστώτα, έρχονται με διαθέσεις αντεκδίκησης και κυνηγάνε αυτούς, που θεωρούν ότι εκφράζουν το παλαιό καθεστώς. Αυτό συνέβη στο Ιράκ με τον Σαντάμ, αυτό συνέβη στη Λιβύη. Αλλά πιστεύω, ότι και ο ίδιος ο Άσαντ καταλαβαίνει, ότι σε μία Συρία ενιαία ο ίδιος δεν έχει κανένα μέλλον. Σε μία Συρία διηρημένη μεταξύ Σουνιτών, Κούρδων και Αλαουιτών, εκεί προφανώς μπορεί να έχει κάποιου είδους μέλλον. Έτσι κι αλλιώς, η Συρία θα πάει προφανώς σε ένα καθεστώς χαλαρής συνομοσπονδίας, εάν φυσικά και εφόσον υπάρξει κάποιου είδους συμφωνία, που θα τηρηθεί. Γιατί ακόμα κι αν υπάρξει συμφωνία μεταξύ των δυνάμεων που εμπλέκονται στη Συρία, ποιος θα την εφαρμόσει και πόσο αποτελεσματική θα είναι η εφαρμογή της;"
2015: Κακό έτος για την εδαφική επέλαση του ISIS
"Οι επιθέσεις εκτός Μέσης Ανατολής είχαν στόχο να δείξουν, ότι έχει μεγαλύτερη ισχύ, από ό,τι έχει στην πραγματικότητα"
Λιγότερο επιτυχημένο έτος είναι το 2015 για το Ισλαμικό Κράτος, του οποίου η εδαφική επέλαση περιορίστηκε σημαντικά, γεγονός που δικαιολογεί τις τρομοκρατικές επιθέσεις εκτός Μέσης Ανατολής."Το Ισλαμικό Κράτος βρίσκεται σε μία υποχώρηση εδαφική, ως προς τα εδάφη που ελέγχει σε Συρία και Ιράκ. Το 2015 είναι ένα λιγότερο επιτυχημένο έτος, για την εδαφική επέλαση του ISIS και σίγουρα όσο πιο ενιαία και συσπειρωμένη είναι η στάση και η αντίδραση απέναντί του, τόσο πιο πολλές είναι οι πιθανότητες, να εξουδετερωθεί επιχειρησιακά συντομότερα. Από την άλλη, προφανώς αν αρχίσουν εκ νέου οι έριδες μεταξύ όλων των εμπλεκομένων μερών, ως προς την επόμενη μέρα στη Συρία, αυτό είναι κάτι που θα δώσει χώρο και χρόνο, για να ανακάμψει σε κάποιες περιοχές που έχει απολέσει. Αλλά, βασικά ο ISIS αυτή τη στιγμή, είναι σε υποχώρηση και θα είναι σε ακόμη μεγαλύτερη υποχώρηση, αν μπορέσει να υπάρξει μία στρατιωτική δράση απέναντί του, που θα κινητοποιήσει τις δυνάμεις των εμπλεκομένων. Αν όμως δεν μπορέσουν να τα βρουν, αυτό είναι ενισχυτικό για τον ISIS, που βρίσκεται σε σημαντική εδαφική υποχώρηση.
Κι αυτός ήταν κι ένας από τους λόγους, που αποφάσισε να εξάγει τις επιθέσεις τρομοκρατίας εκτός Μέσης Ανατολής, για να αποπροσανατολίσει τους υποστηρικτές του και να δείξει, ότι έχει πολύ μεγαλύτερη ισχύ, από ό,τι έχει στην πραγματικότητα", σημειώνει.
Ρεαλιστική η επιχειρησιακή εξουδετέρωση του ISIS
"Ιντριγκαδόρικο το αίσθημα υπεροχής που δίνει στους μαχητές"
"Η επιχειρησιακή εξολόθρευση του ISIS είναι ρεαλιστική", αλλά θα δεν θα είναι ούτε σύντομη ούτε εύκολη, όπως ξεκαθαρίζει ο κ. Φίλης."Επιχειρησιακά ως προς τη Συρία και το Ιράκ, είναι ασφαλώς καθόλα εφικτή η εξουδετέρωση του ISIS, όχι βέβαια σε σύντομο χρόνο, αλλά σε κάποια στιγμή. Όσο δε περισσότεροι είναι σε αυτή τη συμμαχία εναντίον, τόσο το καλύτερο. Αν μπορούμε να συνδυάσουμε τους Γάλλους, με τους Αμερικανούς, τους Τούρκους, τους Ιρανούς τόσο το καλύτερο. Απλά πρώτον όμως, δεν πιστεύω, ότι έχουν όλοι μία κοινή θέση απέναντί του κι αυτό είναι κάτι που το ΙΚ το εκμεταλλεύεται και δεύτερον, ακόμα κι αν τον εξουδετερώσουμε επιχειρησιακά τον ISIS στην περιοχή της Μέσης Ανατολής, δυστυχώς έχει καταφέρει, να διευρύνει ήδη τους υποστηρικτές του, έχει δημιουργήσει παραρτήματα σε περιοχές της Αφρικής, η Λιβύη είναι μία περίπτωση εξόχως προβληματική, την οποία ξεχνάμε όλοι αυτή τη στιγμή, έχει συνεργασία με την Μπόκο Χαράμ, στη Νιγηρία και αλλού και δυστυχώς, έχει διεισδύσει και μέσα στην Ευρώπη. Και αυτό είναι το μεγάλο πρόβλημα".
"Βέβαια, τυχόν επιχειρησιακή εξουδετέρωση του ISIS στη Μέση Ανατολή σημαίνει ότι θα υπάρχουν λιγότεροι μαχητές που θα πηγαινοέρχονται από την Ευρώπη στη Μέση Ανατολή, για να μάχονται στο πλευρό του, σημαίνει ότι θα υπάρξουν ενδεχομένως λιγότεροι μιμητές, γιατί αυτό το αίσθημα της υπεροχής που δίνει η συμμετοχή στον ISIS, είναι ιντριγκαδόρικο γι' αυτούς που θέλουν να ενταχθούν σε αυτό ή να μιμηθούν τις ενέργειές του. Άρα, όσο φαίνεται ότι ο ISIS χάνει, προφανώς θα χάνει και υποστηρικτές. Επειδή όμως έχει δημιουργήσει θύλακες και πυρήνες σε άλλα μέρη και στην Ευρώπη, αυτό είναι πάρα πολύ προβληματικό και ανησυχητικό και σημαίνει, ότι μάλλον βρισκόμαστε στην αρχή μίας κατάστασης κι όχι στο τέλος, ακόμα κι αν εξουδετερωθεί επιχειρησιακά στο Ιράκ και τη Συρία", λέει χαρακτηριστικά.
Έξαρση της προσφυγικής κρίσης σε ενδεχόμενους αεροπορικούς βομβαρδισμούς
Το καθεστώς Άσαντ αγόραζε πετρέλαιο μέσω τρίτων από τον ISIS
Τι θα σημάνει όμως μία επιχείρηση κατά του Ισλαμικού Κράτους, αναφορικά με την προσφυγική κρίση;"Θα έχουμε πολύ σοβαρό πρόβλημα, γιατί και με τους αεροπορικούς βομβαρδισμούς, πολλοί θα είναι εκείνοι που θα φεύγουν από τις περιοχές που ελέγχει ο ISIS, για να προστατευτούν, αφήνοντας τα σπίτια τους, προφανώς η καταστροφή των υποδομών που θα γίνει σε βάρος του ISIS θα δημιουργήσει περισσότερα προβλήματα, γιατί ορισμένοι είχαν απολαβές από αυτές τις υποδομές κι ακόμα και το καθεστώς Άσαντ φαίνεται, πως αγόραζε πετρέλαιο μέσω τρίτων από τον ISIS. Όσο λιγότερο πετρέλαιο θα υπάρχει για τη διάθεση των κατοίκων της περιοχής, τόσο περισσότερο πιθανό είναι, να υπάρχουν άνθρωποι που θα θέλουν να φύγουν από εκεί, γιατί μπορεί να μην έχουν θέρμανση τον χειμώνα ή άλλα προβλήματα με τις οικονομικές τους δραστηριότητες και βέβαια, έχουμε κι άλλα θέματα, που σχετίζονται με το τι συμβαίνει στην Υεμένη, που είναι και αυτή μία εστία που μπορεί να παράξει και ήδη παράγει πρόσφυγες. Οι προσφυγικές ροές δεν φαίνεται ότι θα σταματήσουν. Αντιθέτως, έχω την αίσθηση ότι το επόμενο διάστημα θα ενταθούν", καταλήγει ο κ. Φίλης.
