Συντάκτης: Ιεμπραχέμ Μουσλέμ*
Ο πόλεμος που διεξάγεται στο
έδαφος της Συρίας, στον οποίο παίρνουν ενεργό μέρος και οι περιφερειακές
δυνάμεις, μπαίνει στον πέμπτο χρόνο και μετράει πάνω από 240.000
νεκρούς. Είναι πλέον φανερό ότι η διεθνής κοινότητα όχι μόνο δεν
μπορούσε να βρει λύση για τη συριακή τραγωδία, αλλά, αντίθετα, έχει
μεγάλο μερίδιο ευθύνης για την τωρινή κατάσταση.
Σήμερα η Συρία είναι ένα πεδίο μάχης ανάμεσα σε διάφορες δυνάμεις και συμφέροντα και αποτελεί παράγοντα αποσταθεροποίησης για τη Μέση Ανατολή, αλλά και την Ευρώπη. Επιπλέον, είναι μηχανή παραγωγής τρομοκρατών.
Η χώρα σήμερα είναι ντε φάκτο χωρισμένη στρατιωτικά, οικονομικά και πολιτικά σε τέσσερις διαφορετικές περιοχές, που αντιμάχονται μεταξύ τους. Καθεμία λειτουργεί αυτόνομα και με τον δικό της διαφορετικό τρόπο.
Οι περιοχές αυτές είναι υπό τον έλεγχο: 1. του συριακού καθεστώτος, 2. του Ελεύθερου Συριακού Στρατού (FSA) που αποτελείται από διάφορες και ετερόκλητες ομάδες σουνιτών, της αντιπολίτευσης, στην πλειονότητά τους φανατικές ισλαμικές, 3. του αποκαλούμενου «Χαλιφάτου» («Ισλαμικό κράτος»), που είναι χαρακτηρισμένη ως τρομοκρατική οργάνωση, 4. της Ροζάβα (δημοκρατική κουρδική αυτόνομη διοίκηση).
Το καθεστώς Ασαντ ήταν αυστηρά προεδρικό, ήλεγχε το σύνολο της πολιτικής, οικονομικής και κοινωνικής ζωής και φυσικά ασκούσε ασφυκτικό έλεγχο σε θέματα ασφαλείας. Σήμερα, δεν υπάρχει ουσιαστικά συριακή οικονομία και πολιτική ζωή. Το καθεστώς δεν ελέγχει πια τα σύνορα και τα δύο μεγαλύτερα αεροδρόμια (στη Δαμασκό και το Χαλέπι) είναι εκτός λειτουργίας. Δεν υφίσταται, ουσιαστικά, κεντρική οικονομική πολιτική εντός των πλαισίων του νόμου, κάθε κωμόπολη λειτουργεί μόνη της και η συριακή αγροτική παραγωγή έχει εξασθενήσει. Οι νομοί της χώρας στα βορειοανατολικά είναι εκτός ελέγχου του καθεστώτος, το 90% των ενεργειακών πηγών (πετρέλαιο και φυσικό αέριο) ελέγχεται από το αποκαλούμενο «Ισλαμικό κράτος» ή τις κουρδικές δυνάμεις, ενώ η βιομηχανία και οι επενδύσεις ουσιαστικά δεν υπάρχουν.
Αξονας της βιομηχανικής παραγωγής της Συρίας ήταν το Χαλέπι και, πλέον, έπειτα από τέσσερα χρόνια λεηλασιών και καταστροφής, τα εργοστάσια και ο εξοπλισμός τους έχουν κλαπεί και έχουν πουληθεί πολλές φορές ως παλιοσίδερα από το «Ισλαμικό κράτος» και την Αλ Νούσρα στην Τουρκία. Η συριακή λίρα έχει χάσει το 80% της αξίας της και το καθεστώς βασίζει την οικονομία πλήρως στη βοήθεια από τη Ρωσία και το Ιράν.
O Ελεύθερος Συριακός Στρατός ελέγχει περίπου το 15% του συριακού εδάφους και πολιτικά υπάγεται στον συνασπισμό της συριακής αντιπολίτευσης. Με γραφεία στην Κωνσταντινούπολη και παρά τη μεγάλη οικονομική και πολιτική στήριξη από τη διεθνή κοινότητα και τη δημιουργία προσωρινής κυβέρνησης στην Τουρκία, δεν κατάφερε να δημιουργήσει κάποιας μορφής οικονομική και πολιτική διακυβέρνηση στις συριακές περιοχές που ελέγχει.
Ως αποτέλεσμα, η πολιτική και κοινωνική ζωή εξαρτάται από τη βούληση των αρχηγών τοπικών ένοπλων οργανώσεων και η οικονομία βασίζεται κυρίως στη μαύρη αγορά, με οικονομικά σκάνδαλα (όπως η γνωστή ιστορία με τα ληγμένα εμβόλια και το νοικιασμένο αυτοκίνητο για τα μέλη της κυβέρνησης). Επειτα από αυτά, η διεθνής κοινότητα σταμάτησε να παρέχει οικονομική βοήθεια και αναγκάστηκαν να κόψουν τους μισθούς και να ζητάνε από τους υπαλλήλους να εργάζονται εθελοντικά.
Το «Ισλαμικό κράτος» και η Αλ Νούσρα είναι παρόμοιες οργανώσεις, επειδή έχουν ως ιδεολογική βάση τη σαρία, δηλαδή τον ισλαμικό νόμο. Η σαρία έχει ξεπεραστεί ιστορικά και ο μόνος τρόπος με τον οποίο μπορεί να είναι χρήσιμη είναι για ιστορική μελέτη. Οικονομικά βασίζονται στο παράνομο εμπόριο πετρελαίου με την Τουρκία και το συριακό καθεστώς, στην αρχαιοκαπηλία, το εμπόριο ανθρωπίνων οργάνων, την παράνομη διακίνηση ανθρώπων, τη λεηλασία, αλλά και ληστείες σε τράπεζες (π.χ, στην τράπεζα της Μοσούλης). Ενας άλλος τρόπος που χρησιμοποιούν για την οικονομική τους ενίσχυση είναι η επιβολή του ισλαμικού φόρου. Αυτού του είδους η οικονομία δεν είναι επ' ουδενί μια σύγχρονη οικονομία και δεν έχει καμία σχέση με τη σύγχρονη κοινωνία και, ως εκ τούτου, δεν μπορεί (και δεν πρέπει) να επιβιώσει στη σύγχρονη πολιτικοοικονομική ζωή. Είναι μια οικονομία του πολέμου.
Η Ροζάβα είναι η μόνη ελπίδα, όχι μόνο για την περιοχή των τριών κουρδικών καντονιών, όπου και εφαρμόζεται ώς τώρα το σύστημα δημοκρατικής αυτοδιοίκησης, αλλά για ολόκληρη τη Συρία. Το σύστημα αυτό βρίσκεται ακόμη σε πειραματική φάση και, επιπλέον, σε μια κατάσταση πολύπλευρης πολιορκίας από τους Ισλαμιστές, την Τουρκία και το καθεστώς Ασαντ.
Από οικονομική και πολιτική άποψη, στη Ροζάβα εφαρμόζεται ένα σύστημα άμεσης δημοκρατίας. Η περιοχή αυτοδιοικείται, ενώ είναι και η μόνη στην οποία υπάρχει ουσιαστική πολιτική ζωή, εκλογές, κόμματα, Κοινοβούλιο και νομοθετικό καθεστώς. Η οικονομική ζωή διαμορφώνεται με βάση την κοινωνική ανάγκη, με κύριο στόχο την προστασία των φτωχών στρωμάτων, την καταπολέμηση της εκμετάλλευσης και την ανάπτυξη αυτοδιοικούμενης οικονομίας. Ηδη λειτουργούν και φυτρώνουν παντού συνεταιρισμοί και κολεκτίβες, ενώ το πετρέλαιο και το υγραέριο είναι τα πιο φτηνά στην περιοχή. Αυτό το σύστημα δημοκρατικής αυτοδιοίκησης θεωρούμε ότι είναι το πιο ρεαλιστικό και το πλέον κατάλληλο για τη νέα Συρία. Αυτή είναι και η πρόταση των Κούρδων, όχι μόνο για τη Συρία, αλλά και για όλη τη Μέση Ανατολή.
*μέλος του διπλωματικού γραφείου του PYD (Κόμμα Δημοκρατικής Ενωσης, Συρία)
Σήμερα η Συρία είναι ένα πεδίο μάχης ανάμεσα σε διάφορες δυνάμεις και συμφέροντα και αποτελεί παράγοντα αποσταθεροποίησης για τη Μέση Ανατολή, αλλά και την Ευρώπη. Επιπλέον, είναι μηχανή παραγωγής τρομοκρατών.
Η χώρα σήμερα είναι ντε φάκτο χωρισμένη στρατιωτικά, οικονομικά και πολιτικά σε τέσσερις διαφορετικές περιοχές, που αντιμάχονται μεταξύ τους. Καθεμία λειτουργεί αυτόνομα και με τον δικό της διαφορετικό τρόπο.
Οι περιοχές αυτές είναι υπό τον έλεγχο: 1. του συριακού καθεστώτος, 2. του Ελεύθερου Συριακού Στρατού (FSA) που αποτελείται από διάφορες και ετερόκλητες ομάδες σουνιτών, της αντιπολίτευσης, στην πλειονότητά τους φανατικές ισλαμικές, 3. του αποκαλούμενου «Χαλιφάτου» («Ισλαμικό κράτος»), που είναι χαρακτηρισμένη ως τρομοκρατική οργάνωση, 4. της Ροζάβα (δημοκρατική κουρδική αυτόνομη διοίκηση).
Το καθεστώς Ασαντ ήταν αυστηρά προεδρικό, ήλεγχε το σύνολο της πολιτικής, οικονομικής και κοινωνικής ζωής και φυσικά ασκούσε ασφυκτικό έλεγχο σε θέματα ασφαλείας. Σήμερα, δεν υπάρχει ουσιαστικά συριακή οικονομία και πολιτική ζωή. Το καθεστώς δεν ελέγχει πια τα σύνορα και τα δύο μεγαλύτερα αεροδρόμια (στη Δαμασκό και το Χαλέπι) είναι εκτός λειτουργίας. Δεν υφίσταται, ουσιαστικά, κεντρική οικονομική πολιτική εντός των πλαισίων του νόμου, κάθε κωμόπολη λειτουργεί μόνη της και η συριακή αγροτική παραγωγή έχει εξασθενήσει. Οι νομοί της χώρας στα βορειοανατολικά είναι εκτός ελέγχου του καθεστώτος, το 90% των ενεργειακών πηγών (πετρέλαιο και φυσικό αέριο) ελέγχεται από το αποκαλούμενο «Ισλαμικό κράτος» ή τις κουρδικές δυνάμεις, ενώ η βιομηχανία και οι επενδύσεις ουσιαστικά δεν υπάρχουν.
Αξονας της βιομηχανικής παραγωγής της Συρίας ήταν το Χαλέπι και, πλέον, έπειτα από τέσσερα χρόνια λεηλασιών και καταστροφής, τα εργοστάσια και ο εξοπλισμός τους έχουν κλαπεί και έχουν πουληθεί πολλές φορές ως παλιοσίδερα από το «Ισλαμικό κράτος» και την Αλ Νούσρα στην Τουρκία. Η συριακή λίρα έχει χάσει το 80% της αξίας της και το καθεστώς βασίζει την οικονομία πλήρως στη βοήθεια από τη Ρωσία και το Ιράν.
O Ελεύθερος Συριακός Στρατός ελέγχει περίπου το 15% του συριακού εδάφους και πολιτικά υπάγεται στον συνασπισμό της συριακής αντιπολίτευσης. Με γραφεία στην Κωνσταντινούπολη και παρά τη μεγάλη οικονομική και πολιτική στήριξη από τη διεθνή κοινότητα και τη δημιουργία προσωρινής κυβέρνησης στην Τουρκία, δεν κατάφερε να δημιουργήσει κάποιας μορφής οικονομική και πολιτική διακυβέρνηση στις συριακές περιοχές που ελέγχει.
Ως αποτέλεσμα, η πολιτική και κοινωνική ζωή εξαρτάται από τη βούληση των αρχηγών τοπικών ένοπλων οργανώσεων και η οικονομία βασίζεται κυρίως στη μαύρη αγορά, με οικονομικά σκάνδαλα (όπως η γνωστή ιστορία με τα ληγμένα εμβόλια και το νοικιασμένο αυτοκίνητο για τα μέλη της κυβέρνησης). Επειτα από αυτά, η διεθνής κοινότητα σταμάτησε να παρέχει οικονομική βοήθεια και αναγκάστηκαν να κόψουν τους μισθούς και να ζητάνε από τους υπαλλήλους να εργάζονται εθελοντικά.
Το «Ισλαμικό κράτος» και η Αλ Νούσρα είναι παρόμοιες οργανώσεις, επειδή έχουν ως ιδεολογική βάση τη σαρία, δηλαδή τον ισλαμικό νόμο. Η σαρία έχει ξεπεραστεί ιστορικά και ο μόνος τρόπος με τον οποίο μπορεί να είναι χρήσιμη είναι για ιστορική μελέτη. Οικονομικά βασίζονται στο παράνομο εμπόριο πετρελαίου με την Τουρκία και το συριακό καθεστώς, στην αρχαιοκαπηλία, το εμπόριο ανθρωπίνων οργάνων, την παράνομη διακίνηση ανθρώπων, τη λεηλασία, αλλά και ληστείες σε τράπεζες (π.χ, στην τράπεζα της Μοσούλης). Ενας άλλος τρόπος που χρησιμοποιούν για την οικονομική τους ενίσχυση είναι η επιβολή του ισλαμικού φόρου. Αυτού του είδους η οικονομία δεν είναι επ' ουδενί μια σύγχρονη οικονομία και δεν έχει καμία σχέση με τη σύγχρονη κοινωνία και, ως εκ τούτου, δεν μπορεί (και δεν πρέπει) να επιβιώσει στη σύγχρονη πολιτικοοικονομική ζωή. Είναι μια οικονομία του πολέμου.
Η Ροζάβα είναι η μόνη ελπίδα, όχι μόνο για την περιοχή των τριών κουρδικών καντονιών, όπου και εφαρμόζεται ώς τώρα το σύστημα δημοκρατικής αυτοδιοίκησης, αλλά για ολόκληρη τη Συρία. Το σύστημα αυτό βρίσκεται ακόμη σε πειραματική φάση και, επιπλέον, σε μια κατάσταση πολύπλευρης πολιορκίας από τους Ισλαμιστές, την Τουρκία και το καθεστώς Ασαντ.
Από οικονομική και πολιτική άποψη, στη Ροζάβα εφαρμόζεται ένα σύστημα άμεσης δημοκρατίας. Η περιοχή αυτοδιοικείται, ενώ είναι και η μόνη στην οποία υπάρχει ουσιαστική πολιτική ζωή, εκλογές, κόμματα, Κοινοβούλιο και νομοθετικό καθεστώς. Η οικονομική ζωή διαμορφώνεται με βάση την κοινωνική ανάγκη, με κύριο στόχο την προστασία των φτωχών στρωμάτων, την καταπολέμηση της εκμετάλλευσης και την ανάπτυξη αυτοδιοικούμενης οικονομίας. Ηδη λειτουργούν και φυτρώνουν παντού συνεταιρισμοί και κολεκτίβες, ενώ το πετρέλαιο και το υγραέριο είναι τα πιο φτηνά στην περιοχή. Αυτό το σύστημα δημοκρατικής αυτοδιοίκησης θεωρούμε ότι είναι το πιο ρεαλιστικό και το πλέον κατάλληλο για τη νέα Συρία. Αυτή είναι και η πρόταση των Κούρδων, όχι μόνο για τη Συρία, αλλά και για όλη τη Μέση Ανατολή.
*μέλος του διπλωματικού γραφείου του PYD (Κόμμα Δημοκρατικής Ενωσης, Συρία)
