Ερμηνεύοντας τον «γρίφο» του Ισλαμικού Κράτους

Της Αγγελικής Μπομπούλα
 Το Ισλαμικό Κράτος (ISIS), οι υποστηρικτές του, οι βαρβαρότητες, οι ασφαλείς και επισφαλείς συμμαχίες, τα αντικρουόμενα γεωπολιτικά συμφέροντα στη Μέση Ανατολή, η αμφισβήτηση του χάρτη, η διεθνής απειλή αποτελούν ένα σταυρόλεξο για δυνατούς λύτες που συνταράσσει τη διεθνή κοινότητα. Σήμερα επιχειρούν μια «ανατομία» του φαινομένου στην «Εφ.Συν.» ο Σωτήρης Ρούσσος, αναπληρωτής καθηγητής Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, επιστημονικός υπεύθυνος του Κέντρου Μεσογειακών, Μεσανατολικών και Ισλαμικών Σπουδών (ΚΕΜΜΙΣ), και ο δρ Ευάγγελος Βενέτης, υπεύθυνος Ερευνητικού Προγράμματος Μέσης Ανατολής στο Ελληνικό Ιδρυμα Ευρωπαϊκής και Εξωτερικής Πολιτικής – ΕΛΙΑΜΕΠ. Ακόμη, μιλά ο Ναΐμ Ελγαντούρ, πρόεδρος της Μουσουλμανικής Ενωσης Ελλάδας.


Για ενδοϊσλαμική σύγκρουση, εξαιτίας ανταγωνισμού σουνιτικού και σιιτικού Ισλάμ στη Μέση Ανατολή, μιλά ο κ. Βενέτης:

«Οι σουνίτες ισλαμιστές αντάρτες που πάνε να δημιουργήσουν κράτος μεταξύ Συρίας και Ιράκ προσπαθούν να ανακόψουν την πολιτική επιρροή του σιιτικού άξονα που ξεκινάει από Τεχεράνη και καταλήγει στη Γάζα περνώντας από Βαγδάτη, Δαμασκό, Βηρυτό» τονίζει, υιοθετώντας την άποψη πως «η δράση του ISIS δεν είναι επιχειρησιακής φύσης (Realpolitik), δεν προσβλέπει απλώς να κερδίσει τον πόλεμο και να αποκτήσει υλικά αγαθά. Είναι πολιτικό και θρησκευτικό δόγμα, έχει μεταφυσική σημασία. Οι ισλαμιστές θεωρούν ότι η πολιτική ελίτ των ισλαμικών κρατών είναι υπό την επιρροή της Δύσης. Στόχος είναι η αλλαγή καθεστώτος: η εγκαθίδρυση θεοκρατίας, δηλαδή χαλιφάτου».

Είδη τζιχάντ

Ο όρος τζιχαντιστής για τους αντάρτες του ISIS αποτελεί νεολογισμό των αγγλοσαξονικών ΜΜΕ, διευκρινίζουν οι καθηγητές.

Τζιχαντιστής είναι όποιος διεξάγει τζιχάντ, δηλαδή ιερό πόλεμο. Τζιχαντιστές είναι σουνίτες και σιίτες.

Στα δύο είδη τζιχάντ αναφέρεται ο κ. Ρούσσος: «Το μεγάλο τζιχάντ είναι η εσωτερική πάλη του ανθρώπου με τις αδυναμίες, τις παρορμήσεις, το κακό, που συναντάται στις μονοθεϊστικές θρησκείες. Το μικρό τζιχάντ: από τον καιρό του Μωάμεθ αφορά τον αγώνα για την προάσπιση της πίστης και ακολούθως πήρε τον χαρακτήρα κατάκτησης εδαφών και εξάπλωσης του Ισλάμ».

Για το Ισλάμ ο κόσμος χωρίζεται σε δύο περιοχές, στον οίκο του Ισλάμ και στον οίκο του πολέμου, τον χώρο των μη μουσουλμάνων.

Κατά το Κοράνι, όταν οι δύο κόσμοι συνορεύουν, το Ισλάμ μπορεί να διεξαγάγει τζιχάντ. Η αρχική αμυντική λογική εξελίχθηκε σε επιθετικότητα, ενώ η αρχική θρησκευτική έννοια του τζιχάντ σταδιακά χάθηκε αποτελώντας μέρος της πολιτικής ιδεολογίας κρατών ή πολιτικών ομάδων.

Παράλληλα, ο κ. Ρούσσος αναφέρει τις δύο κυρίαρχες απόψεις που διατρέχουν όλες τις πολιτικές ισλαμικές ομάδες (σουνίτες και σιίτες).

«Η πρώτη -κυρίως διανοουμένων- προτείνει σύγχρονη ερμηνεία και προσαρμογή του Ισλάμ στην εποχή και την κοινωνία. Η δεύτερη -των σαλαφιστών (που είναι πάντα σουνίτες)- υποστηρίζει πως η απαλλαγή των μουσουλμάνων από την εκμετάλλευση της Δύσης προϋποθέτει να ξαναβρούν τις ρίζες του Ισλάμ, από την εποχή του προφήτη, απαλλαγμένες από τις ερμηνείες του» τονίζει.

Διωγμοί

Αναφερόμενος στους διωγμούς των ετερόδοξων από τον ISIS, o κ. Ρούσσος επισημαίνει πως «σύμφωνα με την ερμηνεία του Κορανίου από τους σαλαφιστές, οι πιστοί των θρησκειών της Βίβλου (ζωροαστρισμός, ιουδαϊσμός, χριστιανισμός) παραμένουν στη γη του Ισλάμ πληρώνοντας φόρο. Οι υπόλοιποι, αν δεν ασπαστούν το Ισλάμ, θανατώνονται ή διώκονται. Θύματα του ISIS είναι οι Γεζίντι, που θεωρούνται ειδωλολάτρες (συγκριτιστική θρησκεία), και οι Μανδαίοι, που ακολουθούν το κήρυγμα του Ιωάννη του Βαπτιστή και έχουν απομείνει 10.000. Το “αίμα αυτών δεν είναι σεβαστό”. Οι σιίτες θεωρούνται από τον ISIS, “αιρετικοί”, “προδότες”, “αποστάτες”, “δεν σέβονται το αίμα”. Το σιιτικό Ιράν προστατεύει τους σιίτες του Ιράκ (60% του πληθυσμού). Οι χριστιανοί και οι υπόλοιποι δεν προστατεύονται από κανέναν. Το προηγούμενο σουνιτικό καθεστώς του Χουσεΐν και το καθεστώς του Ασαντ (αλεβίτης) βασίζονταν στην προστασία των μειονοτήτων» τονίζει ο καθηγητής.

Ο κ. Βενέτης υπογραμμίζει πως «η δίωξη των ετερόδοξων στη Μέση Ανατολή από τον ISIS οξύνει τη σύγκρουση Ισλάμ-Δύσης, άρα τη σύγκρουση των πολιτισμών». Μιλά για «επικίνδυνο κύμα ξεριζώματος του χριστιανισμού, καθώς καταργείται η πολυπολιτισμικότητα της περιοχής και δημιουργούνται πυρήνες ακραίου Ισλάμ στην καρδιά της Ευρώπης. Η Δύση αδιαφορεί, αφήνοντας απροστάτευτους τους χριστιανούς, χωρίς να στηρίζει την παραμονή στις εστίες τους. Ακόμη και στην Ελλάδα θα μπορούσε να υπάρξει αποσταθεροποιητική δράση» εκτιμά.

Χρηματοδότηση ISIS

REUTERS/ Stringer

Τα 2/3 των μαχητών του ISIS είναι βετεράνοι άλλων πολέμων, επισημαίνει ο κ. Ρούσσος. «Εκτός από λαθρεμπόριο, φόρους και πώληση πετροχημικών στον Ασαντ από καταληφθείσα περιοχή της Συρίας, o ISIS χρηματοδοτείται κυρίως από ιδιωτικούς φορείς της Σαουδικής Αραβίας, του Κουβέιτ, των Αραβικών Εμιράτων -ξεκινώντας από την ένοπλη εξέγερση κατά του Ασαντ- υπό την ανοχή των κρατών που είναι δημοσίως εναντίον του» τονίζει. Αναφερόμενος στις σοκαριστικές πρακτικές του, ο καθηγητής εξηγεί πως δεν οφείλονται σε μανία, αμόκ, αλλά στη «στρατηγική διαχείρισης της βαρβαρότητας», που σκορπά τρόμο στον διαλυμένο ιρακινό στρατό και τους Κούρδους. «Οσο εδραιώνονται και καθιστούν την περιοχή τους καταφύγιο για εκπαίδευση και διαβίωση τόσο πιο επικίνδυνοι γίνονται για τον υπόλοιπο κόσμο, κυρίως για τις όμορες χώρες» τονίζει, εκτιμώντας πως μια νικηφόρα πορεία του Ισλαμικού Κράτους έλκει βετεράνους τζιχαντιστές από άλλες περιοχές, κυρίως από Υεμένη, Σαουδική Αραβία, Λιβύη, Σομαλία, Αφγανιστάν, Τσετσενία, Ευρώπη.

Οι «σύμμαχοι» της Δύσης

Η περιοχή είναι κινούμενη άμμος από πλευράς κυριαρχίας και τα -καθορισμένα από τη Συνθήκη της Λωζάννης- σταθερά σύνορα καταρρέουν. «Αν δεν υπάρξει άμεση εξουδετέρωση του σουνιτικού Ισλάμ σε Συρία και Ιράκ, προβλέπεται επαναχάραξη συνόρων στην περιοχή και επισημοποίηση της ανεξαρτησίας του Ιρακινού Κουρδιστάν» εκτιμά ο Ευάγγελος Βενέτης. Πάντως, η επίσημη ηγεσία (θρησκευτική και πολιτική) των σουνιτών είναι κατά του «χαλιφάτου». Δεν το πριμοδοτούν ούτε οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι ούτε η Σαουδική Αραβία, η οποία αντιτίθεται στην προέλασή του, αλλά και σε στρατιωτική επέμβαση των ΗΠΑ στο έδαφος του Ιράκ, καθώς θα θεωρηθεί επίθεση κατά του σουνιτικού Ισλάμ.

• «Κλειδί» για την αντιμετώπιση του ISIS θεωρεί ο Σωτήρης Ρούσσος την κατ’ αρχήν συνεννόηση ΗΠΑ-Ιράν -με τον εξοπλισμό των Κούρδων- και ακολούθως με Σαουδική Αραβία, Τουρκία: «Η μικρή συνεννόηση αφορά την αποσόβηση του κινδύνου του ISIS στο Ιράκ και η μεγάλη το περιφερειακό πακέτο: την πολύχρονη και πολλαπλή αμφισβήτηση του χάρτη από φανατικούς ισλαμιστές, Κούρδους του Ιράκ, Κούρδους της Συρίας, σιίτες του Ιράκ, εμπλοκή της Χεζμπολάχ στη Συρία» τονίζει. «Η πρόσφατη τάση για συνεννόηση ad hoc μεταξύ ΗΠΑ και Ιράν “σκοντάφτει” στην ασκούμενη στον Ομπάμα πίεση από αμερικανοεβραϊκό λόμπι, Ρεπουμπλικανούς και κάποιους Δημοκρατικούς, καθώς και στα εσωτερικά προβλήματα του Ιράν» επισημαίνει, μιλώντας για «ανοχή του Ιράν απέναντι στις ΗΠΑ αναφορικά με το Ιράκ, ενώ για τη Συρία προϋπόθεση αποτελεί η μη επίθεση των ΗΠΑ στον Ασαντ».

• Για τον κ. Βενέτη, η Δύση πρέπει να επιλέξει ασφαλείς συμμάχους, είτε σουνίτες είτε σιίτες, λαμβάνοντας πρωτοβουλία για σταθερότητα στην περιοχή. «Η πολιτική τού “διαίρει και βασίλευε” για να εξισορροπήσει αντίπαλες δυνάμεις αποδυναμώνει και τις δύο πλευρές» υπογραμμίζει. «Οι κυβερνήσεις των χωρών-συμμάχων της Δύσης, των οποίων οι υπήκοοι ανεπισήμως στηρίζουν οικονομικά τον ISIS, πρέπει να σταματήσουν τη δράση τους για να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους». Ο καθηγητής εκτιμά πως η Δύση πρέπει να συμμαχήσει κυρίως με Ιορδανία-Κατάρ-Αίγυπτο. Αναφερόμενος στον ρόλο της Τουρκίας, τονίζει πως «προσπαθεί να μετατρέψει την απειλή σε ευκαιρία, αντιμετωπίζοντας δύο τεράστια προβλήματα: το εντεινόμενο προσφυγικό -καθώς οι προσφυγικές εστίες αποτελούν πεδίο στρατολόγησης του ISIS- και τη συνένωση των δυνάμεων των Κούρδων».

Συρία-Ιράκ

REUTERS/ Stringer

Ο κ. Ρούσσος εκτιμά πως η διάλυση του ISIS στη Συρία σηματοδοτεί ενδυνάμωση του Ασαντ, που με σύμμαχο τη Χεζμπολάχ θα κατατροπώσει άλλους ισλαμιστές, κοσμικούς, ελεύθερο συριακό στρατό κ.λπ. Ο κ. Βενέτης υπογραμμίζει πως η στήριξη της φιλελεύθερης εκκοσμικευμένης αντιπολίτευσης και του Ασαντ αποτελεί προϋπόθεση για την αποδυνάμωση του ISIS, υποστηρίζοντας: «Οπως οι ΗΠΑ συνομιλούν με τη Βαγδάτη για την εξουδετέρωσή του, έτσι πρέπει να συνομιλήσουν και με τον Ασαντ. Στόχος είναι η θεμελίωση ενός σταθερού Ιράκ, με ισχυρό στρατό, αλλιώς το φαινόμενο θα επαναληφθεί, αποτελώντας διεθνή απειλή. Ενδεχόμενη κατάρρευση του Ιράκ θα έχει σοβαρές συνέπειες στην πετρελαϊκή αγορά» σημειώνει ο κ. Ρούσσος, «βλέποντας» ενδεχόμενη δημιουργία συνομοσπονδίας (Κουρδικό Ιράκ-σιίτες και σουνίτες) ή τριχοτόμηση με ξέχωρο σιιτικό και σουνιτικό Ιράκ.

………………………………………..

Ολα για τα πετρέλαια;

«Οσοι τρόμαξαν από τους αποκεφαλισμούς γιατί δεν τρόμαξαν με τις σφαγές εκατοντάδων Παλαιστινίων;» αναρωτιέται ο Ναΐμ Ελγαντούρ ξεκαθαρίζοντας: «Καταδικάζω κάθε πράξη βίας. Ομως υπήρχαν και στη Γάζα μωρά χωρίς κεφάλια. Ελέγχοντας τα πετρέλαια, οι ΗΠΑ επιβιώνουν έχοντας το μεγαλύτερο χρέος στον κόσμο. Εβαλαν τους τζιχαντιστές στη Συρία για να κρατήσουν ψηλά τις τιμές του πετρελαίου και για να μην υπάρχει γύρω από το Ισραήλ κανένας δυνατός στρατός. Διέλυσαν τον στρατό σε Ιράκ, Συρία, Υεμένη, Αίγυπτο, Λιβύη, Αλγερία, όλος ο οπλισμός των επίσημων στρατών ήταν αμερικανικός, πλην του συριακού». Ο κ. Ελγαντούρ εκτιμά πως «οι Αραβες κυβερνήτες ακολουθούν απόλυτα τους Αμερικανούς. Ο ISIS είναι δημιουργία των ΗΠΑ»…

«Για 1,8 δισ. μουσουλμάνων, το πεδίο μάχης είναι το παλαιστινιακό. Μιλάει ο ISIS υπέρ των Παλαιστινίων, καταδικάζοντας το Ισραήλ;» αναρωτιέται. «Η Αμερική συχνά σκοτώνει τα παιδιά της για να περάσουν τα σχέδιά της» υποστηρίζει.

«Οι χθεσινοί φίλοι είναι οι σημερινοί εχθροί. ΗΠΑ, Σαουδική Αραβία, Αραβικά Εμιράτα έστειλαν αντάρτες στη Συρία. Οπλα, εκπαίδευση, χρήμα. Η πλειονότητα των μουσουλμάνων διαφωνεί με τον ISIS. Μας αποκαλεί άπιστους. Δεν υπάρχει ακραίο και μετριοπαθές Ισλάμ, αλλά ο μορφωμένος κι ο αμόρφωτος. Υπάρχει μόνο ένα Ισλάμ του προφήτη. Οι αντάρτες του ISIS μεγάλωσαν στις ΗΠΑ και τη Δύση. Ποιος τους δίνει χρήματα; Βολεύει να κατηγορούν τους μουσουλμάνους. Η αιτία που ωθεί κάποιους να εγκαταλείπουν τη Δύση για να ενταχθούν στις τάξεις του ISIS είναι η έλξη για βία, λεφτά, περιπέτεια. Μερικοί ερμηνεύουν λανθασμένα το Ισλάμ. Οι ΗΠΑ δεν σκοτώνουν τους ηγέτες, αλλά αθώους. Εχουν φακελώσει τους Αραβες ηγέτες και μπορούν να τους οδηγήσουν στον θάνατο».

«Το “θέατρο” της συμμαχίας των ΗΠΑ μπορεί να σπρώξει ανθρώπους στις τάξεις του χαλιφάτου» εκτιμά ο κ. Ελγαντούρ. «Αρκετοί δάσκαλοι του Ισλάμ διαφωνούν με τον ISIS, αλλά δεν υποστηρίζουν τα σχέδια των ΗΠΑ».
ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ