Επιμέλεια Μικαέλλα Λοίζου
Μειώνονται στη Δύση, αυξάνονται σε άλλα σημεία οι στρατιωτικές δαπάνες
- Μετά τις ΗΠΑ, οι επόμενες τρεις χώρες από τις 15 που έχουν τις υψηλότερες στρατιωτικές δαπάνες στον κόσμο είναι η Κίνα, η Ρωσία και η Σαουδική Αραβία
- ΠΑΓΚΟΣΜΙΩΣ οι στρατιωτικές δαπάνες ανήλθαν στα 1.75 τρις δολάρια το 2013
Διαφορετικές προτεραιότητες στη Δύση, από τη μια, και στις περιοχές της Μέσης Ανατολής, της Αφρικής και της Ασίας, από την άλλη, οδηγούν τις στρατιωτικές δαπάνες προς αντίθετες κατευθύνσεις. Οι οικονομικές συνθήκες οδηγούν σε περικοπές στις αμυντικές δαπάνες στις πλείστες δυτικές χώρες, ενώ στον υπόλοιπο κόσμο η ανασφάλεια και οι πολικές επιδιώξεις οδηγούν σε αυξήσεις και σε κούρσα των εξοπλισμών. Οι ανωτέρω διαπιστώσεις προκύπτουν από πρόσφατα στοιχεία του Διεθνούς Ινστιτούτου Ερευνών για την Ειρήνη της Στοκχόλμης (SIPRI), που περιλαμβάνονται στην ετήσια έκθεση του SIPRIYearbook 2014.
Πιο αναλυτικά, οι παγκόσμιες στρατιωτικές δαπάνες ανήλθαν στο 1.75 τρις δολάρια το 2013 και είναι βασικά μειωμένες κατά 1,9% σε πραγματικούς όρους σε σχέση με το 2012. Η πτώση οφείλεται στις μειώσεις στους αμυντικούς προϋπολογισμούς στις χώρες της Δύσης, με επικεφαλής τις Ηνωμένες Πολιτείες, που ήταν μεγαλύτερες από τις αυξήσεις που σημειώθηκαν σε όλες τις άλλες περιοχές. Στην πραγματικότητα, οι στρατιωτικές δαπάνες στον υπόλοιπο κόσμο, εκτός της Δύσης, αυξήθηκαν κατά 1,8 τοις εκατόν.
Από την Κίνα στους Άραβες
Μετά τις ΗΠΑ, οι επόμενες τρεις χώρες από τις 15 που έχουν τις υψηλότερες στρατιωτικές δαπάνες στον κόσμο είναι η Κίνα, η Ρωσία και η Σαουδική Αραβία, με την τελευταία να έχει ξεπεράσει με άλματα το Ηνωμένο Βασίλειο, την Ιαπωνία και τη Γαλλία και να παίρνει την τέταρτη θέση. Η Κίνα, η Ρωσία και η Σαουδική Αραβία είναι από τις 23 χώρες παγκοσμίως που έχουν βασικά υπερδιπλασιάσει τις στρατιωτικές δαπάνες από το 2004. Η Τουρκία διαθέτει 19.1 δισεκατομμύρια για την άμυνα και κατέχει τη 15η θέση ανάμεσα στις χώρες με τις υψηλότερες στρατιωτικές δαπάνες στον κόσμο, ενώ το 2012 βρισκόταν στη 16η.
Η αύξηση των στρατιωτικών δαπανών στις αναδυόμενες και στις αναπτυσσόμενες χώρες συνεχίζεται αμείωτη. Ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις η αύξηση είναι το φυσικό αποτέλεσμα της οικονομικής ανάπτυξης ή είναι απάντηση στις πραγματικές ανάγκες της ασφάλειάς τους, σε άλλες εκπροσωπεί σπατάλη πόρων, την ανάγκη κυριαρχίας αυταρχικών καθεστώτων, ή την αναδυόμενη περιφερειακή κούρσα στους εξοπλισμούς.
ΗΠΑ - Ευρώπη
Η μείωση των δαπανών των ΗΠΑ το 2013, που ήταν της τάξης του 7,8 τοις εκατό, είναι αποτέλεσμα του τερματισμού του πολέμου στο Ιράκ και των επιπτώσεων των περικοπών του προϋπολογισμού που ψηφίστηκε από το Κογκρέσο το 2011. Επίσης, οι πολιτικές λιτότητας συνέχισαν να καθορίζουν τις μειωτικές τάσεις στη δυτική και κεντρική Ευρώπη και σε άλλες χώρες της Δύσης.
Μέση Ανατολή
Οι στρατιωτικές δαπάνες στη Μέση Ανατολή αυξήθηκαν κατά 4% το 2013, φθάνοντας τα 150 δισεκατομμύρια δολάρια. Οι δαπάνες της Σαουδικής Αραβίας αυξήθηκαν κατά 14%, για να φθάσουν τα 67 δισεκατομμύρια δολάρια, πιθανώς λόγω των εντάσεων με το Ιράν, αλλά και της επιθυμίας να διατηρήσουν ισχυρές και νομιμόφρονες δυνάμεις που να διασφαλίζουν την ασφάλειά τους έναντι πιθανών διαμαρτυριών τύπου «Αραβικής Άνοιξης». Η διατήρηση της επιβίωσης του καθεστώτος ενόψει αντιπολίτευσης στο εσωτερικό είναι επίσης το πιθανό κίνητρο για την αύξηση του 26% στις αμυντικές δαπάνες στο Μπαχρέιν. Ωστόσο, η μεγαλύτερη περιφερειακή αύξηση ήταν στο Ιράκ (27%), καθώς συνέχισε με εντατικούς ρυθμούς την ανοικοδόμηση των ενόπλων δυνάμεών του.
Αφρική
Οι στρατιωτικές δαπάνες στην Αφρική αυξήθηκαν κατά 8,3% εκατόν το 2013, φθάνοντας κατ' εκτίμησιν στα $44.9 δισεκατομμύρια. Πάνω από τα δύο τρίτα των αφρικανικών χωρών για τις οποίες υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία αύξησαν τις στρατιωτικές δαπάνες το 2013. Η Αλγερία έγινε η πρώτη χώρα στην Αφρική σε στρατιωτικές δαπάνες, διαθέτοντας πάνω από δέκα δισεκατομμύρια δολάρια για τον σκοπό αυτό, σημειώνοντας αύξηση της τάξης του 8,8 τοις εκατό από το 2012 και 176 τοις εκατόν από το 2004.
Ασία - Ωκεανία
Στην Ασία και την Ωκεανία οι στρατιωτικές δαπάνες αυξήθηκαν κατά 3,6 τοις εκατόν το 2013, φθάνοντας τα 407 δισεκατομμύρια δολάρια. Η αύξηση οφείλεται στο 7,4 τοις εκατόν αύξηση στην Κίνα, της οποίας η δαπάνη έφθασε στα 188 δισεκατομμύρια δολάρια. Οι εδαφικές διαφορές με την Κίνα οδήγησαν στην αύξηση των στρατιωτικών δαπανών σε χώρες όπως οι Φιλιππίνες και το Βιετνάμ.
Οι ανησυχίες της Ιαπωνίας για την αυξανόμενη στρατιωτική ισχύ της Κίνας, σε συνδυασμό με εθνικιστικές πολιτικές της ίδιας της ιαπωνικής κυβέρνησης, έχουν οδηγήσει την Ιαπωνία στο τέλος της μακράς και σταδιακής μείωσης στις στρατιωτικές δαπάνες. Η μεγαλύτερη αύξηση στην περιοχή το 2013 σημειώθηκε στο Αφγανιστάν, κατά 77%, το οποίο οικοδομεί τις ένοπλες δυνάμεις του στο πλαίσιο της προετοιμασίας του να πληρώσει το κενό από την απόσυρση των περισσότερων ξένων στρατευμάτων από τη χώρα έως το τέλος του 2014.
Πηγή: Κυπριακό Κέντρο Στρατηγικών Μελετών
