Το 1994 το Κίεβο εγκαταλείπει τα πυρηνικά με εγγύσεις για εδαφική ακεραιότητα
«Μία από τις παράπλευρες απώλειες της κρίσης στην Ουκρανία μπορεί να είναι η διάδοση των πυρηνικών» λέει μιλώντας στο «Βήμα» ο δρ Τάρας Κούζιο, ερευνητής στο Ινστιτούτο Ουκρανικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο της Αλμπέρτα, στον Καναδά.
«Ο διαμελισμός της Ουκρανίας αποδυναμώνει επικίνδυνα την παγκόσμια
ασφάλεια επειδή ενθαρρύνει εμμέσως πλην σαφώς το Ιράν, τη Βόρεια Κορέα
και άλλες κυβερνήσεις να εμμείνουν στις προσπάθειες ή στα όνειρά τους
για την κατασκευή πυρηνικών όπλων. Από εδώ και πέρα σε κάθε
διαπραγμάτευση για τον πυρηνικό αφοπλισμό οι διεθνείς εγγυήσεις
προστασίας που θα δίνονται σε κράτη για να εγκαταλείψουν τις πυρηνικές
προσπάθειες θα ακούγονται κούφιες. Πριν από δύο δεκαετίες η Ουκρανία
εγκατέλειψε αυτό που ήταν τότε το τρίτο μεγαλύτερο πυρηνικό οπλοστάσιο
στον κόσμο, το οποίο κληρονόμησε μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής
Ενωσης, σε αντάλλαγμα για μια επίσημη εγγύηση των συνόρων και της
ασφάλειάς της από τις Ηνωμένες Πολιτείες, το Ηνωμένο Βασίλειο και τη
Ρωσία» τονίζει ο Κούζιο.
Αλλαγή δεδομένων
Αλλά τώρα η επιτυχημένη κατάληψη, η απόσχιση και η προσάρτηση της
Κριμαίας στη Ρωσία προσφέρουν δύο ισχυρούς λόγους σε διάφορα κράτη να
κατασκευάσουν ή και να διατηρήσουν πυρηνικά όπλα, λέει ο συνομιλητής
μας.
«Πρώτον, η δεινή θέση της Ουκρανίας θα τα οδηγήσει να εξισώσουν τον πυρηνικό αφοπλισμό με την ιδέα ότι θα είναι απροστάτευτα, ακόμη και αν έχουν εγγυήσεις από τις ΗΠΑ. Δεύτερον, θα σκεφθούν ότι ένα πυρηνικό οπλοστάσιο είναι η καλύτερη θωράκιση από τους εξωτερικούς εχθρούς. Για εκείνους που μπορεί να έχουν ξεχάσει, η Ουκρανία συμφώνησε το 1994 να εγκαταλείψει 1.900 στρατηγικές πυρηνικές κεφαλές - ένα οπλοστάσιο μεγαλύτερο από εκείνα της Βρετανίας, της Γαλλίας και της Κίνας μαζί. Τα όπλα της περιελάμβαναν 176 διηπειρωτικούς βαλλιστικούς πυραύλους, 44 στρατηγικά βομβαρδιστικά αεροπλάνα και εκατοντάδες πυρηνικούς πυραύλους για αυτά τα αεροσκάφη. Αφοπλισμένη η Ουκρανία προσχώρησε τότε στη Συνθήκη για τη μη διάδοση των πυρηνικών.
Σε αντάλλαγμα, τρεις πυρηνικές δυνάμεις - οι ΗΠΑ, η Βρετανία και η Ρωσία - παρείχαν εγγυήσεις ασφαλείας για την εθνική κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας. Η υπόσχεσή τους, σε ένα έγγραφο 493 λέξεων, που είναι γνωστό ως Μνημόνιο της Βουδαπέστης (1994), αξίζει να διαβαστεί εκ νέου, υπό το φως της κατάληψης της Κριμαίας από τη Ρωσία» προσθέτει ο Κούζιο.
«Η συμφωνία αναφέρει ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, η Ρωσική Ομοσπονδία και το Ηνωμένο Βασίλειο της Μεγάλης Βρετανίας και της Βόρειας Ιρλανδίας επαναβεβαιώνουν τη δέσμευσή τους... να σεβαστούν την ανεξαρτησία και την κυριαρχία και τα υπάρχοντα σύνορα της Ουκρανίας. Οι τρεις εγγυητές επαναβεβαιώνουν την υποχρέωσή τους να απέχουν από την απειλή ή τη χρήση βίας κατά της εδαφικής ακεραιότητας ή της πολιτικής ανεξαρτησίας της Ουκρανίας, και ότι κανένα από τα όπλα τους δεν θα χρησιμοποιηθεί ποτέ κατά της Ουκρανίας, εκτός για λόγους αυτοάμυνας σύμφωνα με τον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών.
Αλλά μετά την Κριμαία οι διαβεβαιώσεις αυτές δεν είναι παρά ένα άχρηστο κομμάτι χαρτί» λέει ο Κούζιο.
Η Δύση είναι αφερέγγυα
«Σε μέρη του κόσμου όπου ο αντιαμερικανισμός είναι ήδη διαδεδομένος τοπικές άρχουσες ελίτ θα καταλήξουν στο συμπέρασμα ότι δεν μπορούν να εμπιστεύονται τη Δύση και τις δεσμεύσεις της. Θα συμφωνήσουν με τους ισχυρισμούς του Πούτιν ότι η Δύση έχει πάντοτε διπλά μέτρα και σταθμά.
Ακόμη πιο σημαντικό: θα ενισχυθεί η πεποίθησή τους ότι αν έχουν πυρηνικά όπλα, κανείς δεν θα τα βάλει μαζί τους. Θα αισθανθούν ότι η βόμβα τούς προσφέρει πραγματική προστασία από τη δυτική παρέμβαση. Θα πιστέψουν ότι η Ρωσία θα είχε δεύτερες σκέψεις για την εισβολή στην Κριμαία αν η Ουκρανία είχε κρατήσει κάποια από τα πυρηνικά όπλα της» καταλήγει ο Κούζιο.
Μητροπούλου Ειρήνη
Δημοσιεύτηκε στο Helios Plus στις 27 Μαρτίου 2014
