Μέσα σ’ αυτήν τη παραϊστορία και οι δηλώσεις του δικηγόρου κ. Π. Πολυβίου προς τον συνάδελφο Χρύσανθο Τσουρούλη στο «Σίγμα».Οι δηλώσεις στον σύνδεσμο http://www.sigmalive.com/media?show=OvlLpvHZFnQ. Αλλά συστήνω για όσους γνωρίζουν, να πάρουν δύο-τρία καταπραϋντικά, γιατί οι δηλώσεις βλάπτουν σοβαρά τη μνήμη και την ιστορία. «...Τολμώ να πω, ό,τι έκαμε ο Λίνκολν στην Αμερική μετά τον εμφύλιο πόλεμο, ο Τσέρσιλ στην Αγγλία, ο Ντε Γκολ στη Γαλλία, έκαμε ο Κληρίδης εις την Κύπρο... Να ηγείται ενός ανύπαρκτου κράτους... με 35.000 Τούρκους στρατιώτες... με... επιδέξιους χειρισμούς... έσωσε την Κύπρο από τη μεγαλύτερη ιστορική περιπέτεια... ήταν ψύχραιμος, οξυδερκής, αλλά το κύριο χαρακτηριστικό ήταν το αίσθημα της ευθύνης.
Ότι είχαμε όλοι ευθύνη, ιδιαίτερα ο ίδιος, να βοηθήσουμε την πατρίδα μας, όποιες και να είναι οι δυσκολίες... Αν υπέγραφε στη Γενεύη το ΄74, η Κύπρος θα κατελαμβάνετο πλήρως χωρίς καμία βοήθεια. Η πατρίδα μας δεν κατεστράφη, έφυγε από τη Γενεύη, τα τουρκικά στρατεύματα προχωρούσαν, κατέλαβαν 36%, αλλά στις 16 Αυγούστου επήλθε η ανακωχή και η εκεχειρία... κατάφερε να σώσει την Κύπρο. Είναι ένα επίτευγμα ιδιαίτερα ξεχωριστό...».
Στη Γενεύη το 1974 παρευρέθηκαν μαζί με τον Γλ. Κληρίδη, οι Τάσσος Παπαδόπουλος, Μιχαλάκης Τριανταφυλλίδης και ο Πόλυς Πολυβίου. Το γεγονός ότι έμεινε ο μόνος επιζών και επειδή πήρε τα εύσημα για το πόρισμα για το Μαρί, ουδόλως τον δικαιώνουν για όσα παραϊστορικά αράδιασε. Κατ' αρχήν είναι σοβαρή δήλωση ότι ο Γλ. Κληρίδης, που είχε αναλάβει ως προεδρεύων της Κυπριακής Δημοκρατίας στις 23.7.1974, ηγείτο ενός «ανύπαρκτου κράτους»; Οι κατακτητές είχαν μόλις καταφέρει να εισβάλουν στο 5-7% του εδάφους. Επί Κληρίδη και Καραμανλή πήραν το υπόλοιπο 33%.
Ο Κληρίδης με την «επιδέξιά» του πολιτική οξυδέρκεια μέχρι τις 16 Αυγούστου το «έσωσε» και το ξανάκανε «υπαρκτό», όταν οι Τούρκοι καταστάλαξαν εκεί που ήθελαν και είχαν ενημερώσει σχετικά τον Βρετ. Πρωθυπουργό στις 17.7.1974;
Ο Γλ. Κληρίδης δούλεψε στη Γενεύη, όπως ακριβώς δούλεψε και στις διαπραγματεύσεις για τα εκκρεμή θέματα που απορρέανε από τις Συμφωνίες Ζυρίχης και Λονδίνου το 1959 πριν από την ανεξαρτησία, υπέρ των βρετανικών συμφερόντων σε σχέση με το τι ζητούσαν οι Βρετανοί για τις βρετανικές βάσεις. (Βλέπε και νεότερα έγγραφα «Σ» 29.11.2013) Ο Γλ. Κληρίδης και ο Ε. Αβέρωφ δούλεψαν τότε στο πλευρό των Βρετανών, για να λυγίσουν τον Μακάριο να δεχθεί τις βρετανικές απαιτήσεις.
Το υπογράμμισε στις 24.6.1960 ο τότε υφυπουργός Αποικιών Τζούλιαν Έμερι, που διαπραγματευόταν μαζί του και με τον δρα Φ. Κουτσιούκ: «Ο κ. Κληρίδης αποδείχθηκε βοηθητικός» (Generally speaking, Makarios was more accommodating than we had expected. Clerides proved helpful)». (Βιβλίο «Η Κύπρος στο σφυρί» Φανούλας Αργυρού και Ανδρέα Παπακωνσταντίνου, εκδόθηκε στο Λονδίνο 1991, είναι η μόνη βιβλιογραφία που καλύπτει τη διαπραγμάτευση των εκκρεμών θεμάτων πριν από την Ανεξαρτησία).
Προσβολή, αν όχι παράνοια
Είναι προσβολή, αν όχι παράνοια, να συγκρίνει ένας πολιτικούς άνδρες όπως τους Λίνκολν, Τσέρσιλ και Ντε Γκολ με τον Γλ. Κληρίδη. Ο Κληρίδης πριν από τη δεύτερη εισβολή και αμέσως μετά την πρώτη, όχι μόνο ήταν έτοιμος να δεχθεί τα τετελεσμένα του πραξικοπήματος και της εισβολής, αλλά «ρεαλιστικά» θεωρούσε ότι έτσι μπορούσε να προκύψει «ρεαλιστική και σταθερή» λύση, αντί να απαιτεί την αποχώρηση των εισβολέων. Οι «παρακαταθήκες» αυτές του «ρεαλιστή» Γλ. Κληρίδη βρίσκονται αποδεσμευμένες εδώ και χρόνια στο βρετανικό Κρατικό Αρχείο (βλέπε «Διζωνική Εκτέλεση της Κυπριακής Δημοκρατίας 1955-2011» σελ. 148).
Στις 27 Ιουλίου 1974, ο σερ Όλβερ ενημέρωσε το Λονδίνο ότι «ο Ραούφ Ντενκτάς τον επιβεβαίωσε ότι ο τουρκικός στόχος ήταν μια ανεξάρτητη Κύπρος με αυτονομία στο κάθε καντόνι, μέσα σε μια ομόσπονδη υποδομή. Δεν ήθελαν διχοτόμηση. Αυτή θα οδηγούσε σε διπλή ένωση. Είπε ότι θα έκανε το παν να βοηθήσει τον Γλ. Κληρίδη να παραμείνει στην εξουσία. Ο Γλ. Κληρίδης είχε ανέλπιστα την ίδια άποψη για την ενδοκοινοτική κατάσταση. Κατά την άποψή του υπήρχαν δύο πιθανότητες: διχοτόμηση ή ομοσπονδιακή λύση... η νήσος θα παρέμενε ανεξάρτητη και εν καιρώ η συνεργασία μεταξύ των δύο θα μεγάλωνε. Ο Γλ. Κληρίδης είπε ότι ήταν ρεαλιστικό να αντιληφθεί ένας ότι η κατάσταση είχε τώρα διαφοροποιηθεί σημαντικά.
Συχνά προειδοποιούσε τον Μακάριο να ετοιμαζόταν να δώσει περισσότερη αυτονομία στους Τούρκους, αλλά μάταια. Ο Γλ. Κληρίδης θα είναι πρόθυμος να διαπραγματευθεί με τον Ραούφ Ντενκτάς μια ομόσπονδη λύση, βασισμένη πλατιά στον σημερινό εδαφικό διαχωρισμό. Επανέλαβε αρκετές φορές την άποψη, ότι οι προοπτικές για ειρηνικό και θετικό ενδοκοινοτικό μέλλον στην Κύπρο ήσαν σημαντικά καλύτερες τώρα απ’ ό,τι πριν από τα γεγονότα: το είδος της λύσης που μπορεί τώρα να προκύψει, πίστευε, θα ήταν ρεαλιστική και θα πρέπει να αποδειχθεί και σταθερή». Οι θέσεις του Γλ. Κληρίδη όχι μόνο ήσαν οι ίδιες με εκείνες του Ρ. Ντενκτάς, αλλά και του Φόρεϊν Όφις, όπως διατυπώθηκαν στις 22 Ιουλίου 1974, «διχοτόμηση ή ομοσπονδιακή λύση». Πόσο σταθερή και ρεαλιστική ήταν, φάνηκε στις 24.4.2004…
ΦΑΝΟΥΛΑ ΑΡΓΥΡΟΥΕρευνήτρια, συγγραφέας
