Του Μάικλ Γουάιτ *
Η σημαντικότερη πολιτικός της Ευρώπης επικρίθηκε πρόσφατα από το
στρατόπεδο του Brexit επειδή έριξε το βάρος της υπέρ της παραμονής της
Βρετανίας στην Ευρώπη. Αν προστεθεί και η κριτική που έχει δεχθεί για
τον χειρισμό της προσφυγικής κρίσης, η Άνγκελα Μέρκελ μοιάζει ξαφνικά
πολιτικά θνητή. Το αξίζει;
Ναι, αλλά κυρίως όχι. Σε αυτούς τους ταραγμένους καιρούς, το πιθανότερο
είναι πως το σταθερό της χέρι θα μας λείψει όταν αποχωρήσει από το
προσκήνιο.
Η Μέρκελ γεννήθηκε το 1954 στο Αμβούργο και μεγάλωσε στην Ανατολική
Γερμανία, όπου κυριαρχούσε η Στάζι. Η κατάρρευση του τείχους, και του κόσμου της γενικότερα, την κατέστησε την ιδανική καγκελάριο της ενωμένης Γερμανίας από το 2005 έως σήμερα. Για πόσον καιρό ακόμη όμως θα κρατήσει αυτό; Στενοί συνεργάτες της μου λένε ότι ήθελε να αποχωρήσει ύστερα από δέκα χρόνια στην καγκελαρία, γνωρίζοντας το τίμημα που πλήρωσαν ο Χέλμουτ Κολ και η Μάρκαρετ Θάτσερ επειδή δεν αποχώρησαν εγκαίρως. Δεν το έπραξε, και σύντομα θα είναι 62 ετών. Το «Σπίγκελ» υποστηρίζει ότι θα θέσει εκ νέου υποψηφιότητα το 2017. Ουφ! Ό,τι κι αν γίνει στο δημοψήφισμα της Βρετανίας, ο Κάμερον ή ο διάδοχός του θα χρειαστεί έναν ώριμο σύμμαχο στο Βερολίνο για να διαπραγματευτεί τη συνέχεια. Οι Νάιτζελ Φάρατζ της Ευρώπης θα καραδοκούν. Τις προάλλες άκουσα τον Νιλ ΜακΓκρέγκορ, πρώην διευθυντή του Βρετανικού Μουσείου, να δίνει μια διάλεξη για τα επιτεύγματα της μεταπολεμικής Γερμανίας, δίνοντας έμφαση στην ικανότητα της χώρας – αντίθετα με την Αυστρία ή την Ιαπωνία – να αντιμετωπίσει το άσχημο παρελθόν της.
Κατά την άποψή του, η γενναιοδωρία της Μέρκελ απέναντι στους πρόσφυγες δεν ήταν μόνο συναισθηματικού χαρακτήρα. Οι περισσότερες γερμανικές οικογένειες, περιλαμβανομένης της δικής της, έχουν πρώην πρόσφυγες ανάμεσά τους λόγω της ήττας του 1945 και του επανασχεδιασμού των ανατολικών συνόρων της χώρας. Το ένστικτο της καγκελαρίου υπέρ της συναίνεσης, συνέχισε ο ΜακΓκρέγκορ, είναι προϊόν αιώνων γερμανικής ιστορίας, στη διάρκεια των οποίων 360 κρατίδια και πρίγκιπες απολάμβαναν δικαιώματα και «κυριαρχία» που είχε εκχωρήσει ο Ρωμαίος Αυτοκράτορας. Ο τελευταίος ήταν εκλεγμένος, δεν μπορούσε να επιβάλει τη θέλησή του. «Αν ο Μαρτίνος Λούθηρος είχε γεννηθεί στην Αγγλία ή στη Γαλλία» συνέχισε ο ΜακΓκρέγκορ, «θα είχε καεί στην πυρά». Στη Γερμανία, όμως, οι πρίγκιπες προστάτευσαν τον πρωτοπόρο της Μεταρρύθμισης από την οργή της εκκλησίας.
Αυτό μας φέρνει στη συζήτηση για το Brexit. Όσοι από εμάς ζούμε σε ένα νησί, που επιπλέον έχει μια νοσταλγία για την αυτοκρατορία και ένα συγκεντρωτικό κράτος, έχουμε μια λιγότερο ήπια αίσθηση της «εθνικής κυριαρχίας» από εκείνους που έζησαν για αιώνες χωρίς ένα θαλάσσιο τείχος. Θέλοντας να φανεί δίκαιος απέναντι στους οπαδούς του Grexit, ο ΜακΓκρέγκορ είναι υπερβολικά γενναιόδωρος απέναντι στους Γερμανούς. Μετά το 1945, οι Δυτικογερμανοί δεν προχώρησαν σε τόσο μεγάλη κάθαρση των Ναζί. Ήταν κι εκείνοι χρήσιμοι, όπως διαπίστωσαν με τη σειρά τους οι Βρετανοί και οι Αμερικανοί. Περίμενα επίσης από τον ΜακΓκρέγκορ να αναγνωρίσει ότι ισχυρές κρατικές και συγκεντρωτικές δυνάμεις αντέδρασαν στο χάος της μεσαιωνικής Γερμανίας. Η πιο εμφανής ήταν η Πρωσία, μέσω της οποίας ο Μπίσμαρκ ένωσε τελικά τους Γερμανούς το 1871. Τον ίδιο ρόλο έπαιξαν ο Καρλομάγνος και, φυσικά, ο Χίτλερ.
Η Μέρκελ είναι διαφορετική από τους παραπάνω. Το γεγονός όμως ότι παρερμήνευσε τη στάση της κοινής γνώμης απέναντι στους πρόσφυγες είχε μεγάλο πολιτικό κόστος γι’ αυτήν. Η συμφωνία της με την Τουρκία προκάλεσε ακόμη μεγαλύτερη αμηχανία. Θα είναι ακόμη καγκελάριος το 2020; Ίσως να αναγκαστεί να το κάνει, προκειμένου να μην πέσει η Ευρώπη στα χέρια διαφόρων επίδοξων Τραμπ. Αλλά κι αυτή δεν είναι μια πολύ υγιής σκέψη. Όλες οι πολιτικές σταδιοδρομίες καταλήγουν σε αποτυχία, είπε κάποτε ο Ίνοχ Πάουελ. Σίγουρα κάτι ήξερε. (Πηγή: The Guardian) Ο Μάικλ Γουάιτ είναι αναπληρωτής διευθυντής της «The Guardian». Δημοσιογραφεί για την εφημερίδα, για περισσότερα από τριάντα χρόνια ως ρεπόρτερ, ξένος ανταποκριτής και αρθρογράφος (http://www.theguardian.com/profile/michaelwhite
Πηγή: Η Άνγκελα Μέρκελ μοιάζει ξαφνικά πολιτικά θνητή: Πληρώνει τα λάθη της προσφυγικής κρίσης http://wp.me/p3kVLZ-xdO
