Τι οδήγησε στην επικοινωνία Obama-Erdogan

Του Κώστα Ράπτη

Προτού συμπληρωθεί 24ωρο από την πολύνεκρη επίθεση εναντίον στρατιωτικών λεωφορείων στην καρδιά της Άγκυρας το βράδυ της Τετάρτης, τόσο ο Τούρκος πρόεδρος Tayyip Erdoğan όσο και ο Πρωθυπουργός Ahmet Davutoğlu έσπευσαν μέσα στο πρώτο 24ωρο από την επίθεση να ενοχοποιήσουν αρχικά το εκτός νόμου Εργατικό Κόμμα Κουρδιστάν (PKK),κατόπιν το Κόμμα Δημοκρατικής Ενότητας (PYD), κυριότερη κουρδική οργάνωση της Συρίας, και τον ένοπλο βραχίονά του, τις Μονάδες Λαϊκής Αυτοπροστασίας (YPG), εντέλει δε και το καθεστώς του Bashar al-Assad στη Δαμασκό, λόγω της επιχειρησιακής του σύμπραξης το τελευταίο διάστημα με τους Κούρδους μαχητές στις συγκρούσεις που μαίνονται μεταξύ Χαλεπίου και τουρκικών συνόρων.

Ως γνωστόν, o δε υφυπουργός Εξωτερικών Feridun Sinirlioğlu είχε την Πέμπτη συναντήσεις με τους πρεσβευτές των πέντε μονίμων μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, της Γερμανίας, της προεδρεύουσας της Ε.Ε. Ολλανδίας καθώς και τον επικεφαλής της ευρωπαϊκής αποστολής στην Άγκυρα, προκειμένου να τους παρουσιάσει τα στοιχεία που δηλώνει ότι διαθέτει η τουρκική κυβέρνηση.

Το γεγονός ότι ο ηγέτης του PYD, Salih Muslim διέψευσε κάθε ανάμιξη της οργάνωσής του, ότι τόσο το καθεστώς της Δαμασκού όσο και το ΥPG δίνουν μάχη επιβίωσης εντός Συρίας και ότι η μέθοδος της επίθεσης αυτοκτονίας με παγιδευμένο αυτοκίνητο περισσότερο παραπέμπει στον τζιχαντισμό παρά στον κουρδικό αυτονομισμό, δεν άρκεσε για να αποτρέψει τους Τούρκους ιθύνοντες από προειλημμένα συμπεράσματα που προσφέρουν νομιμοποίηση στην ήδη ακολουθούμενη πολιτική της Άγκυρας στην συριακή κρίση.

Μόνο που το εγχείρημα αυτό προσέκρουσε σε δύο εμπόδια: το ένα ήταν η ανάληψη της ευθύνης για την επίθεση της Τετάρτης από τα "Γεράκια για την Απελευθέρωση του Κουρδιστάν” (ΤΑΚ) και το άλλο ήταν ούτε λίγο ούτε πολύ η στάση της αμερικανικής κυβέρνησης.

Τα ερωτήματα που γεννά η επίσημη τουρκική εκδοχή πολλαπλασιάσθηκαν αφότου η οργάνωση ΤΑΚ στην ιστοσελίδα της έκανε γνωστό, όχι μόνο ότι διεκδικεί την πατρότητα της στοχοποίησης των Τούρκων στρατιωτικών, αλλά και ότι ο δράστης ήταν 26χρονος Τούρκος πολίτης, προερχόμενος από την πόλη Βαν. Υπενθυμίζεται ότι η συγκεκριμένη οργάνωση φέρεται να αποτελεί διάσπαση του ΡΚΚ και δρα από την προηγούμενη δεκαετία, βάζοντας κυρίως στο στόχαστρό της τον τουρκικό τουρισμό. Μολονότι δε οι ΗΠΑ και η Ε.Ε. την έχουν συμπεριλάβει στη λίστα των τρομοκρατικών οργανώσεων, δεν συμβαίνει το ίδιο και με τις τουρκικές αρχές, οι οποίες επιμένουν ότι για όλες τις ενέργειές της ευθύνεται το ΡΚΚ...

Ούτως ή άλλως την επίσημη τουρκική εκδοχή έδειξαν να προσπερνούν οι ίδιες οι ΗΠΑ. "Ως κυβέρνηση δεν έχουμε καταλήξει στην απόδοση ευθύνης” δήλωσε την Πέμπτη προς τους δημοσιογράφους ο αναπληρωτής Σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας του Λευκού Οίκου Ben Rhodes. Πρόσθεσε μάλιστα: "Καταστήσαμε σαφές προς τους Τούρκους ότι σε όλες μας τις επαφές με το ΥPG και άλλα κουρδικά στοιχεία τονίζουμε τη σημασία της συμμαχίας μας με την Τουρκία, καθώς και τη σημασία του να μην περισπάται κανείς από αυτό που θα έπρεπε να είναι το κύριο αντικείμενο ενδιαφέροντός μας, ήτοι η κοινή για όλους απειλή του Ισλαμικού Κράτους”.

Αλλά και ο εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, John Kirby, ο οποίος έχει προκαλέσει την ενόχληση της Αγκυρας υπενθυμίζοντας δημόσια ότι οι ΗΠΑ δεν θεωρούν το PYD τρομοκρατική οργάνωση, δήλωσε την ίδια μέρα ότι η Ουάσιγκτον δεν είναι σε θέση είτε να επιβεβαιώσει είτε να διαψεύσει τις κατηγορίες ότι για την επίθεση στην Άγκυρα ευθύνεται το YPG. Κάλεσε μάλιστα και πάλι την Τουρκία να σταματήσει τις βολές πυροβολικού προς τις κουρδικές θέσεις στη Συρία.

Ήταν περισσότερο από σαφές ότι οι εκκλήσεις του Erdoğan να "συνειδητοποιήσει η διεθνής κοινότητα τι είναι το PYD” έπεφταν στο κενό. Και δεν θα μπορούσε να είναι διαφορετικά, προκειμένου περί του μόνου αξιόπιστου επιτόπιου συμμάχου που έχουν εντοπίσει οι ΗΠΑ στη μάχη κατά του Ισλαμικού Κράτους.

Η νευρικότητα της Άγκυρας οδήγησε στο πρωτοφανές σημείο ο μεν Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Mevlüt Çavuşoğlu να χαρακτηρίζει "δείγμα αδυναμίας” το γεγονός ότι, όπως υποστήριξε, οι ΗΠΑ χρησιμοποιούν μία τρομοκρατική οργάνωση (το PYD) για να πλήξουν μία άλλη (το Ισλαμικό Κράτος), ο δε Erdoğan ανέβασε τον πήχυ δηλώνοντας ότι προ μηνών κατήγγειλε στον Obama τις αμερικανικές αποστολές οπλισμού που κατέληξαν "οι μισές στο PYD και οι άλλες μισές στο Ισλαμικό Κράτος”. Η παγίως χαλαρή σχέση του Τούρκου προέδρου με τους αριθμούς του επιτρέπει να αξιοποιεί κατ' αυτόν τον τρόπο το γεγονός ότι από τα 28 κιβώτια εφοδίων που στα τέλη του 2014 έριξαν οι αμερικανικές δυνάμεις προς ενίσχυση των Ιρακινών Κούρδων, το ένα κατέληξε σε εδάφη ελεγχόμενα από τους τζιχαντιστές.

Οι δηλώσεις Erdoğan σήμαναν ότι είχε έρεθι προφανώς η ώρα για "διαχείριση κρίσης”, Εξ ού και ακολούθησε την Παρασκευή τηλεφωνική επικποινωνία του Αμερικανού προέδρου προς τον Τούρκο ομόλογό του, διάρκειας μίας ώρας και είκοσι λεπτών.

Κατά τον εκπρόσωπο του Λευκού Οίκου, ο Obama τόνισε ότι το PYD δεν θα πρέπει να εκμεταλλευτεί για την δική του εδαφική επέκταση την πρόσφατη προώθηση των συριακών κυβερνητικών δυνάμεων, ενώ και η Τουρκία θα πρέπει να επιδειξει "αυτοσυγκράτηση” τερματίζοντας τις βολές πυροβολικού προς την άλλη πλευρά των τουρκοσυριακών συνόρων.

Παράλληλα, περιχαρής ο Çavuşoğlu αποκάλυπτε ότι ο Αμερικανός ομόλογός του John Kerry του εκμυστηρεύθηκε ότι "το PYD δεν είναι άξιο εμπιστοσύνης”.

Όπως αποδεικνύουν όμως αυτές οι τοποθετήσεις, η τρομοκρατική ενέργεια της Τετάρτης δεν αλλάζει πραγματικά την διαμορφωμένη κατάσταση στην περιοχή. Οι κατηγορίες της Άγκυρας δεν οδηγούν σε απομόνωση του PYD από τον διεθνή παράγοντα, και συνεπώς και η τουρκική στρατιωτική δράση δύσκολα θα αναβαθμιστεί, πέραν των βολών πυροβολικού που πραγματοποιούνται από την περασμένη εβδομάδα. Ακόμη και τα εν θερμώ αντίποινα που εξαπέλυσε η Τουρκία, αφορούσαν αεροπορικές επιδρομές εναντίον στόχων του ΡΚΚ στο βόρειο Ιράκ και όχι του ΥPG στη Συρία.

Προφανώς, η παρουσία της ρωσικής αεροπορίας στον συριακό εναέριο χώρο αποτρέπει (δεδομένων και των πολλών επιφυλάξεων που φέρεται να εκφράζει η τουρκική στρατιωτική ηγεσία) τις σκέψεις περί μονομερών ενεργειών – δηλ. χωρίς εμπλοκή του ΝΑΤΟ.

Άλλωστε, η άσκηση επιφυλακής της Νότιας Διοίκησης των ρωσικών ενόπλων δυνάμεων την οποία διέταξε ο Putin την προηγούμενη εβδομάδα, ήταν ένα σαφές μήνυμα προς την Άγκυρα – και εικάζεται ότι κινητοποίησε την τηλεφωνική επικοινωνία του Barack Obama με τον Ρώσο ομόλογό του την Κυριακή.

Εξίσου σημαντικό, είναι το γεγονός ότι, σε μια έμπρακτη κίνηση ενίσχυσης του στρατιωτικού συντονισμού, οι αμερικανικές ένοπλες δυνάμεις γνωστοποίησαν στις ρωσικές, τις θέσεις στις οποίες έχουν αναπτυχθεί Αμερικανοί κομμάντος στη βόρεια Συρία, ώστε αυτές να μην βομβαρδισθούν. Πρόκειται βεβαίως για περιοχές που ελέγχει το προελαύνον κουρδικό στοιχείο, το οποίο και αποτελεί τον οικοδεσπότη αυτών των συνδέσμων από την άλλη άκρη του Ατλαντικού...