Φιλελευθερισμός των πολιτών!

Σπύρος ΛίτσαςΗ προϋπόθεση για να απαλλαγεί ο δυτικός κόσμος από τον στείρο οικονομισμόΗ ιδεολογία δεν διαδραματίζει κομβικό ρόλο στην εξωτερική πολιτική ενός κράτους. Αν όμως εξετάσουμε την ενδοκρατική διάσταση, θα διαπιστώσουμε ότι η ιδεολογία αποτελεί στοιχείο της οντολογίας του και διαμορφώνει σε πολύ μεγάλο ποσοστό τις κοινωνικοπολιτικές νόρμες και τις καίριες επιλογές που η κοινωνία παράγει ως μέρος της ιστορικής πορείας της. Για μεγάλο χρονικό διάστημα στο εσωτερικό της χώρας μας είχε επικρατήσει η αφοριστική άποψη ότι οι ιδεολογίες δεν κατέχουν τον παραμικρό ρόλο στη ροή των εξελίξεων. Η αποϊδεολογικοποίηση των δεκαετιών του 1990 και του 2000, απότοκο κυρίως των γεμάτων ένταση και αδιάκοπης ιδεολογικής τριβής περασμένων -πολλών- δεκαετιών δημιούργησαν αυτήν την ψευδαίσθηση που όμως έρχεται σήμερα, τον καιρό των δύσκολων αποφάσεων, να αναιρεθεί από την πυκνότητα και τη βαρύτητα των γεγονότων. Η Ελλάδα επιστρέφει στην ιδεολογική αναζήτηση, ένα γεγονός που θα ενταθεί τον επόμενο καιρό ακόμα περισσότερο. Πώς φαίνεται αυτό; Οταν σημαντικοί διανοητές με πλούσιο έργο στην Ελλάδα και στο εξωτερικό ασχολούνται με το πολιτικό πρωτογενές του δυτικού κόσμου.

Ενα τέτοιο πόνημα ενός τέτοιου διανοητή είναι αυτό του καθηγητή Πολιτικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Κρήτης και καθηγητή στην έδρα Κωνσταντίνου Καραμανλή στο κορυφαίο πανεπιστήμιο TUFTS των ΗΠΑ Κωνσταντίνου Λάβδα. Η μονογραφία στα ελληνικά του καθηγητή Λάβδα κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Παπαζήση υπό τον τίτλο «Φιλελευθερισμός των Πολιτών: Εξελικτική Αναζήτηση με Ρεπουμπλικανική Πυξίδα». Στο έργο αυτό ο συγγραφέας παρουσιάζει μια ενδελεχή και εξόχως πρωτότυπη μελέτη των θεωρητικών μετουσιώσεων της φιλελεύθερης ιδεολογίας, διαχωρίζει τον πολιτικό από τον οικονομικό φιλελευθερισμό αντιστοίχως, καταγράφει την εξελικτική πορεία του στην ευρωπαϊκή όχθη και τη μετατροπή του σε κομβική ιδέα και θεωρία στο εσωτερικό των ΗΠΑ που ξεπερνά το στείρο και συνάμα πολλές φορές απλουστευτικό φάσμα του -ισμού, ενώ τέλος καταθέτει και τις επιστημονικές θέσεις του υπό τη μορφή προτάσεων για το παρόν και το μέλλον του φιλελευθερισμού ως θεωρητικό αντίμετρο κάθε μορφής πολιτειακής και πολιτικής τυραννίας με θεσμικές και εξωθεσμικές μοχλεύσεις, στη διάσταση πάντα της ενδοκρατικής τάξης.

Βρισκόμαστε σε μια χρονική καμπή όπου ο δυτικός κόσμος βρίσκεται αντιμέτωπος με σωρεία ιδεολογικών αποκλίσεων που εκκινούν από τον σοβινισμό, τον ρατσισμό, τον αντισημιτισμό, τον αντιουμανισμό και τον κοινωνικό αταβισμό και καταλήγουν στον φανατισμό και τον θεσμικό απολυταρχισμό συστημάτων που είτε ονειρεύονται με α-ιστορικό ρεβανσισμό μια δεύτερη πράξη του Ψυχρού Πολέμου (π.χ. Ρωσία) είτε αναζητούν την εμπέδωση της συγκεντρωτικής ουτοπίας τους με την οικοδόμηση εδαφικών φέουδων που τα βαφτίζουν παγκόσμια χαλιφάτα (ISIS). Η αντιμετώπιση όλων αυτών των προκλήσεων μπορεί να λάβει και προσεγγίσεις ήπιας ισχύος, όπου εκεί η συστημική θεωρητικοϊδεολογική αναζήτηση αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την απαλλαγή του δυτικού κόσμου από τον στείρο και κανονιστικά μονήρες οικονομισμό, τόσο σε επίπεδο προτασεολογίας όσο και σε επίπεδο κυβερνητικής εφαρμογής. Το έργο του Κωνσταντίνου Λάβδα οφείλει να μελετηθεί όντας μεθοδολογικά στιβαρό, γνωσιολογικά πρωτοπόρο, αλλά και διαθέτοντας το στοιχείο αυτό που καθιστά ένα έργο καινοτόμο· συζητά για το μέλλον σε χρόνο ενεστώτα και λαμβάνει θέση στην αναζήτηση της επόμενης στιγμής που με όρους πολιτικής θεωρίας μπορεί να καθορίσει τις επόμενες πολλές δεκαετίες.
Σπύρος Λίτσας
* Επίκουρος καθηγητής Διεθνών Σχέσεων Πανεπιστημίου Μακεδονίας / Tweeter: @Spyros_Litsas