Στη χώρα μας η βαθιά πολιτική και οικονομική κρίση έχει δημιουργήσει την μεγαλύτερη ίσως κοινωνική κρίση μετά την Μικρασιατική καταστροφή και τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Τα τελευταία τρία χρόνια με τις πολιτικές λιτότητας και ύφεσης παρατηρείται ραγδαία αύξηση των ανθρώπων που ζουν σε συνθήκες ακραίας φτώχειας. Η ακραία φτώχεια έχει επηρεάσει και δεκάδες χιλιάδες παιδιά, ενώ τα φαινόμενα υποσιτισμένων μαθητών στα δημόσια σχολεία ολοένα και αυξάνονται. Οι πολιτικές που πρέπει να υιοθετηθούν για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της ακραίας φτώχειας δεν εναπόκεινται μόνο στην ευαισθητοποίηση του πολίτη και στις φιλανθρωπικές προσφορές αλληλεγγύης. Η κυβέρνηση, το κράτος, οφείλει να παρέμβει μόνο του ή και με άλλους φορείς ώστε να εφαρμόσει ένα πρόγραμμα αντιμετώπισης της ακραίας φτώχειας.
Το πρόγραμμα αυτό θα πρέπει να είναι έτσι δομημένο ώστε να διασφαλίζει ότι όλοι όσοι κατοικούν στην Ελλάδα θα ζουν τουλάχιστον σε συνθήκες αξιοπρέπειας, θα έχουν πρόσβαση σε στοιχειώδης και ποιοτικές υπηρεσίες και αγαθά και δεν θα οδηγούνται στο κοινωνικό περιθώριο και κατά συνέπεια στις ακραίες φασιστικές οργανώσεις που προτείνουν την βία ως μέσο κοινωνικής ενσωμάτωσης και αξιοπρέπειας.
Η Δημοκρατική Αριστερά έχει ήδη εισηγηθεί μια πρόταση καθιέρωσης ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος στα πρότυπα άλλων χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το οποίο εάν εφαρμοστεί μπορεί να οδηγήσει στην πλήρη αντιμετώπιση της ακραίας φτώχειας. H εφαρμογή του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος περιλαμβάνεται μετά από επιμονή της Δημοκρατικής Αριστεράς και στις μεταρρυθμίσεις του τελευταίου Μνημονίου, με στόχο την πιλοτική εφαρμογή του σε δύο περιοχές της χώρας από 1-1-2014 και σταδιακά θα επεκταθεί σε όλη τη χώρα. Παρ’ όλα αυτά η Δημοκρατική Αριστερά έχει ήδη προτείνει στην Βουλή να ξεκινήσει άμεσα η εφαρμογή του πιλοτικού αυτού προγράμματος εντός του 2013 σε περιοχές όπου παρατηρείται μεγάλη αριθμητική συγκέντρωση ανέργων και μεγάλος αριθμός ανθρώπων που ζουν κάτω από τα όρια της φτώχειας.
Το συγκεκριμένο πρόγραμμα οφείλουμε να διασφαλίσουμε ότι θα πετύχει, ότι θα έχει αποτελέσματα στην αντιμετώπιση της φτώχειας, ότι θα αξιολογηθεί τάχιστα και θα επεκταθεί η εφαρμογή του σε όσο το δυνατόν μεγαλύτερο επίπεδο από το 2014. Η θεσμοθέτηση ενός ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος όπως σε όλες τις άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι μια αναγκαιότητα και για τη χώρα μας ιδίως σήμερα που η κοινωνική συνοχή απειλείται από τις επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης. Δεν πρέπει να χαθεί άλλος χρόνος. Η θεσμοθέτηση και η εφαρμογή μάλιστα του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος μπορεί να δώσει έστω και περιορισμένη ώθηση στην ελληνική αγορά και κατά συνέπεια στην ελληνική οικονομία, καθιστώντας το αρχικά υψηλό κόστος όλο και μικρότερο.
Μια πρόταση για εφαρμογή ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος είναι το εγγυημένο ποσό να ισοδυναμεί με το τακτικό επίδομα ανεργίας δηλαδή 360 ευρώ το μήνα για ένα άτομο που ζει μόνο, που αυξάνεται στα 972 ευρώ το μήνα για ζευγάρι με δύο παιδιά και προσαύξηση του εγγυημένου ποσού για όσα νοικοκυριά βαρύνονται με έξοδα ενοικίου ή στεγαστικού δανείου κατά τα ποσά του επιδόματος ενοικίου ΟΕΚ: 125 ευρώ το μήνα για ένα άτομο συν 25 ευρώ το μήνα για κάθε πρόσθετο μέλος νοικοκυριού. Εάν εφαρμοστεί αυτό το σενάριο εκτιμάται ότι σε γενικευμένη εφαρμογή θα εξάλειφε σχεδόν ολοκληρωτικά την ακραία φτώχεια, έναντι βέβαια αξιόλογου καθαρού κόστους (πάνω από 1% του ΑΕΠ). Η εξάλειψη της ακραίας φτώχειας θα δημιουργήσει κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες που πέραν των άλλων ωφελημάτων θα δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις αύξησης του ΑΕΠ και κατά συνέπεια θα μειωθεί προοδευτικά το ποσοστό επιβάρυνσης του ΑΕΠ για την αντιμετώπιση της φτώχειας. Επίσης εάν συνυπολογίσουμε το ποσό που καλύπτεται από άλλα κοινωνικά επιδόματα τα οποία προβλέπεται να θεσμοθετηθούν ή έχουν ήδη θεσμοθετηθεί το καθαρό κόστος του προγράμματος θα είναι χαμηλότερο. Παράλληλα θα μπορούσαν να εξεταστούν και άλλες μορφές στοχευμένων παροχών σε αγαθά και υπηρεσίες που δεν θα αποδίδονται σε χρήματα, θα έχουν κόστος για τον προϋπολογισμό αλλά εάν γίνουν με κατάλληλη στόχευση θα μπορούσαν να δημιουργήσουν καλύτερες συνθήκες διαβίωσης για όλους και κατά συνέπεια προϋποθέσεις κοινωνικής ειρήνης και οικονομικής ανάπτυξης. Μπορούμε για παράδειγμα να διαθέτουμε μέσω των κοινωνικών παντοπωλείων είδη πρώτης ανάγκης (τρόφιμα, ήδη υγιεινής και καθαριότητας), αποκλειστικά από Έλληνες παραγωγούς σε ειδικές τιμές για το κράτος και με την χρήση επιταγών προϊόντων, όχι δηλαδή με την απόδοση χρημάτων στο χέρι. Η διαδικασία αυτή θα ενισχύσει την κατανάλωση ελληνικών προϊόντων, θα εξασφαλίσει στους παραγωγούς την διάθεση των προϊόντων, θα βοηθήσει τις ελληνικές βιομηχανίες να αυξήσουν την παραγωγή τους και κατά συνέπεια να αυξήσουν τις θέσεις εργασίας. Στα πλαίσια μάλιστα των ευρωπαϊκών πολιτικών καταπολέμησης της φτώχειας μπορούμε να διεκδικήσουμε πόρους και από την Ευρωπαϊκή Ένωση για την υλοποίηση αυτών των προγραμμάτων διασφαλίζοντας ακόμα μικρότερη ανάγκη διάθεσης δημόσιων πόρων.
Εν κατακλείδι με στόχο την καταπολέμηση της ακραίας φτώχειας και διαθέτοντας στοχευμένα το 1% του ΑΕΠ σε τέτοιου τύπου παρεμβάσεις θα συμβάλλουμε στην αξιοπρεπή διαβίωση χιλιάδων αναξιοπαθούντων σήμερα συμπολιτών μας, θα διασφαλίσουμε καλύτερους όρους διαβίωσης για αυτούς και τα παιδιά τους, θα προστατέψουμε την κοινωνική συνοχή και θα αφαιρέσουμε σημαντικό ακροατήριο από τις δυνάμεις της φασιστικής βίας και βέβαια θα δημιουργήσουμε έστω και περιορισμένες προϋποθέσεις οικονομικής ανάκαμψης.
* Ο κ. Βασίλης Οικονόμου είναι Βουλευτής Αττικής, Κοινοβουλευτικός Εκπρόσωπος της Δημοκρατικής Αριστεράς
