Του Κώστα Ράπτη
"Η εκλογή του Donald Trump
στην προεδρία των ΗΠΑ είναι μια νέα αρχή", εκτίμησε, ευθύς μετά την
ανακοίνωση του αμερικανικού εκλογικού αποτελέσματος, ο Τούρκος πρόεδρος
Tayyip Erdpogan. Όμως η κληρονομιά του πρόσφατου παρελθόντος στις
τουρκοαμερικανικές σχέσεις παραμένει βαριά και η Άγκυρα δεν διευκολύνει
τα πράγματα όταν "κλειδώνει" την υποδοχή του νεοεκλεγέντος Αμερικανού
προέδρου με την πιο δύσκολη εκκρεμότητα μεταξύ των δύο πλευρών.
"Ζητώ από τον νέο πρόεδρο την άμεση έκδοση του Fethullah Gulen
εγκεφάλου και αυτουργού της ειδεχθούς απόπειρας πραξικοπήματος της 15ης
Ιουλίου", δήλωσε ο Τούρκος πρωθυπουργός Binali Yildirim, τονίζοντας ότι
μια τέτοια κίνηση θα αποτελούσε "νέο ξεκίνημα" στις σχέσεις ΗΠΑ - Τουρκίας.
Είναι αδιευκρίνιστο αν ο Trump σκοπεύει
να είναι τόσο "ρηξικέλευθος", κατά την προεκλογική του περσόνα, ώστε να
αποτολμήσει την έκδοση του Gulen,
τον οποίο επί δεκαετίες στηρίζει η CIA για την καλλιέργεια μιας
φιλοδυτικής εκδοχής Ισλαμικού ευσεβισμού, προς εξαγωγή στις τουρκόφωνες
πρώην σοβιετικές δημοκρατίες και αλλού στον μυστικό κόσμο.
Ο Erdogan θα είχε την ευκαιρία να πάρει
μία γεύση των προθέσεων του αυριανού ενοίκου του Λευκού Οίκου στο
συγχαρητήριο τηλεφώνημα που είχε με τoν Trump και το οποίο αφιερώθηκε,
σύμφωνα με τις επίσημες ανακοινώσεις, κυρίως στο ζήτημα της
"τρομοκρατίας" - όπου η Άγκυρα εντάσσει από τον κουρδικό αυτονομισμό έως
το δίκτυο του Gulen.
Έχει την προφανή σημασία του το γεγονός
ότι ο Erdogan περιλαμβανόταν στους λίγους ηγέτες που είχαν το προνόμιο
της άμεσης τηλεφωνικής επικοινωνίας με τον νικητή των εκλογών από το
πρώτο 24ωρο. Όμως, το ποια τροπή θα πάρουν οι τουρκοαμερικανικές σχέσεις
επί Trump αποτελεί ένα αίνιγμα.
Οι προεκλογικές δηλώσεις του ίδιου του
Νεοϋορκέζου μεγιστάνα δεν βοηθούν, γιατί από τη μια, ο Trump βρέθηκε σε
μια πρώιμη φάση να "καρφώνει" την Άγκυρα για τις σχέσεις της με το
Ισλαμικό Κράτος και από την άλλη, απέφυγε επιδεικτικά να καταδικάσει τις
εκτροπές του καθεστώτος Erdogan μετά την αποτυχία του θερινού
πραξικοπήματος. Για την ακρίβεια, δήλωσε εντυπωσιασμένος από τη δύναμη
της Δημοκρατίας που αποτύπωσαν οι λαϊκές διαδηλώσεις στην Τουρκία
κατά των πραξικοπηματιών, ενώ σε ερώτηση για τις μαζικές συλλήψεις που
ακολούθησαν έκτοτε, απάντησε χαρακτηριστικά ότι οι ΗΠΑ έχουν ήδη αρκετά
δικά τους προβλήματα στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ώστε να
απευθύνουν υποδείξεις.
Είναι βέβαιο ότι οι δηλώσεις αυτές
εκτιμήθηκαν ιδιαίτερα στην Άγκυρα - σίγουρα όμως δεν ισχύει το ίδιο και
με τον δηλωμένο "θαυμασμό" του τότε υποψηφίου των Ρεπουμπλικανών για
τους Κούρδους μαχητές του PYD, αδελφής οργάνωσης του PΚΚ στη Συρία.
Μάλιστα, ο Trump υποστηρίζει ότι μπορεί να τετραγωνίσει τον κύκλο, δηλ.
να καθίσει Τουρκία, Συρία και Κούρδους στο ίδιο τραπέζι.
Στον τουρκικό φιλοκυβερνητικό Τύπο,
πάλι, η αρχική επιφυλακτικότητα, αν όχι αντιπάθεια, για τον Trump, λόγω
των ισλαμοφοβικών του δηλώσεων, έχει δώσει τη θέση της στον θαυμασμό.
Δεν οφείλεται αυτό μόνο στη φυσιογνωμική
συγγένεια ανάμεσα σε "ισχυρούς και αποφασιστικούς" ηγέτες χωρίς πολλές
σχέσεις με την "πολιτική ορθότητα", όπως ο Trump και ο Erdogan. Εν
προκειμένω, μεγάλο ρόλο παίζει η υποψία ότι η καμπάνια της Hillary Clinton
είχε σοβαρούς δεσμούς με το δίκτυο του Gulen. Χαρακτηριστικά, σε
editorial της Daily Sabah η απογοήτευση των ψηφοφόρων από το Δημοκρατικό
Κόμμα στο εσωτερικό της Αμερικής συσχετίζεται με την αδυναμία της
αμερικανικής κυβέρνησης έως τώρα να "ακούσει τους ιστορικούς συμμάχους
της" στο εξωτερικό, προτιμώντας να διεξάγει "πολέμους δι' αντιπροσώπου
μέσω τρομοκρατικών οργανώσεων", ενώ η ήττα της Clinton αποδίδεται στην
διάχυτη αίσθηση ότι δεν είχε να προσφέρει κάτι από μια "τρίτη θητεία
Obama".
Σε κάθε περίπτωση, η αναζήτηση επανόδου
στη σταθερότητα είναι διάχυτη στη σπαρασσόμενη από τις πολιτικές του
χάους Μέση Ανατολή - και συνεπώς ο Trump θα βρει μεγάλη στήριξη στην
περιοχή αν ανταποκριθεί σε αυτήν τη "ζήτηση" (λ.χ. με μια
ρωσοαμερικανική συνεννόηση που θα εγκαταλείπει τον στόχο της αλλαγής
καθεστώτος στη Δαμασκό και θα εκριζώσει το ISIS). Το εάν η
"αναθεωρητική" Τουρκία του Erdogan χωράει σε μια τέτοια συναίνεση,
παραμένει ανοικτό ερώτημα...
