Φαίνεται ότι σχεδιάζει να αλλάξει το κοινοβουλευτικό σύστημα σε προεδρικό
Με τις προεδρικές εκλογές
της 10ης Αυγούστου στην Τουρκία να απέχουν μόλις μερικές εβδομάδες, οι
εικασίες για τις προθέσεις του τωρινού πρωθυπουργού και πιθανότατα
μελλοντικού προέδρου της χώρας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δίνουν
και παίρνουν. Μαζί και η συζήτηση για το μέλλον του Κόμματος
Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) αλλά και για το ίδιο το δημοκρατικό
πολίτευμα στην Τουρκία. «Ο Ερντογάν είναι ο πιο δημοφιλής υποψήφιος
για την προεδρία και, όπως δείχνουν τα πράγματα, θα κερδίσει και σε
αυτές τις εκλογές» είπε στο «Βήμα» η Τουλίν Ντάλογλου,
δημοσιογράφος στον ειδησεογραφικό ιστότοπο Al-Monitor. Και ανέλυσε όλα
τα αυταρχικά σχέδια του ισλαμιστή πολιτικού, η υλοποίηση των οποίων
περνά από την πιθανότατη ανάδειξή του στο ύπατο αξίωμα της χώρας.
Απόλυτος άρχων
Αν, σύμφωνα με την ίδια, ο Ερντογάν κερδίσει, θα προσπαθήσει «να
αλλάξει το κοινοβουλευτικό σύστημα της Τουρκίας σε προεδρικό. Ακόμη και
αν δεν αλλάξει το Σύνταγμα, δείχνει ξεκάθαρα την πρόθεσή του να είναι
επικεφαλής του Υπουργικού Συμβουλίου, να αποφασίζει για κυβερνητικές
πολιτικές κ.ο.κ. Ωστόσο, σύμφωνα με τον νόμο, οι αρμοδιότητες του
προέδρου είναι περιορισμένες και είναι ο πρωθυπουργός και οι υπουργοί
εκείνοι που έχουν την τελική ευθύνη για τις πολιτικές ή τις αποφάσεις
που επηρεάζουν την εσωτερική και την εξωτερική πολιτική της χώρας».
Οπως είπε η Ντάλογλου, «ο Ερντογάν έχει πει πολλές φορές ότι δεν θα είναι διακοσμητικός πρόεδρος όπως οι προκάτοχοί του. Το ερώτημα είναι πώς θα το επιτύχει αυτό χωρίς να έρθει σε αντίθεση με το Σύνταγμα ή το κράτος δικαίου. Δεν είναι καθόλου σαφές. Οπως είπα, ο πρόεδρος δεν λαμβάνει αποφάσεις και δεν χαράσσει πολιτική. Αν αυτό αλλάξει, θα έχουμε έναν ηγέτη που θα λαμβάνει παράτυπα όλες τις αποφάσεις; Ο Ερντογάν φαίνεται ότι επιθυμεί να αλλάξει το Σύνταγμα για να ξεπεράσει αυτά τα προβλήματα. Τι είδους Σύνταγμα θα είναι αυτό δεν γνωρίζουμε. Οι υποστηρικτές του θα έλεγαν ότι κάτι τέτοιο θα ήταν καλό για την τουρκική δημοκρατία, ενώ η αντιπολίτευση ότι ο Ερντογάν προσπαθεί να βρει νομική κάλυψη για τις αυταρχικές ή και δικτατορικές τάσεις του. Οπως και να 'χει, η πολιτική ατμόσφαιρα στην Τουρκία θα συνεχίσει να είναι έκρυθμη και είναι πολύ πιθανόν να επηρεαστεί κάποια στιγμή και η οικονομία».
Ο πρώτος γύρος των προεδρικών εκλογών θα διεξαχθεί στις 10 Αυγούστου
και, αν κανείς από τους υποψηφίους δεν λάβει την απόλυτη πλειοψηφία, θα
διεξαχθεί δεύτερος γύρος στις 24 Αυγούστου. Πρόκειται για τις πρώτες
εκλογές στη χώρα στις οποίες ο πρόεδρος εκλέγεται άμεσα από τον λαό. «Ο Ερντογάν είναι ένας πολύ έμπειρος και δοκιμασμένος πολιτικός ενώ οι αντίπαλοί του όχι τόσο» είπε στο «Βήμα» ο Μπαϊράμ Μπαλτσί, συνεργάτης του Προγράμματος για τη Μέση Ανατολή του Ιδρύματος Κάρνετζι για τη διεθνή ειρήνη και ειδικός σε θέματα Τουρκίας.
«Επιπλέον το AKP διαθέτει ένα πολύ ισχυρό ενεργό δίκτυο σε όλη τη χώρα. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι όλο το AKP, ακόμη και οι κρατικές δομές, θα κινητοποιηθούν για τον Ερντογάν. Ο βασικός αντίπαλός του Εκμελεντίν Ιχσάνογλου υποστηρίζεται από δύο κόμματα, το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP) και το Εθνικιστικό Κόμμα (MHP), τα οποία είναι μακριά από την ιδεολογία του. Δηλαδή, το CHP είναι ένα πολύ κοσμικό κόμμα αλλά ο Ιχσάνογλου είναι ένθερμος μουσουλμάνος. Το MHP είναι ένα εθνικιστικό κόμμα αλλά ο Ιχσάνογλου διατηρεί ένα διεθνές προφίλ και καθόλου εθνικιστική ιδεολογία. Την ίδια στιγμή όμως ικανοποιεί τους παραδοσιακούς Ανατολίτες που ψηφίζουν το AKP. Η αντιπολίτευση έχει υιοθετήσει μια σοφή στρατηγική: να νικήσει τον συντηρητικό Ερντογάν με έναν συντηρητικό και μετριοπαθή μουσουλμάνο υποψήφιο όπως ο Ιχσάνογλου» προσέθεσε ο Μπαλτσί.
Η Τουρκία αισθάνεται απομονωμένη
Αν η αντιπολίτευση δεν τα καταφέρει και ο Ερντογάν οδηγηθεί σε μία ακόμη
πολιτική νίκη, ενισχύοντας τον ρόλο του προέδρου, ποιες θα είναι οι
προτεραιότητές του; ρωτήσαμε. «Πιστεύω ότι ο Ερντογάν θα προσπαθήσει
να βελτιώσει τις σχέσεις με τους δυτικούς συμμάχους της Τουρκίας, την
Ευρωπαϊκή Ενωση και τις Ηνωμένες Πολιτείες, γιατί η κατάσταση στη Μέση
Ανατολή δείχνει ότι η Τουρκία αισθάνεται αδύναμη και απομονωμένη. Η
Αγκυρα δείχνει να γνωρίζει ότι δεν μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό
ηγετικό ρόλο στην περιοχή και ο Ερντογάν θα προσπαθήσει να βελτιώσει τις
σχέσεις με τη Δύση» μας είπε ο Μπαλτσί.
Και κατέληξε: «Η Δύση αλλά και η αντιπολίτευση στην Τουρκία δεν μπορούν να αποτρέψουν την αυταρχική πορεία της χώρας γιατί ακόμη και ο αυταρχικός Ερντογάν παραμένει λιγότερο αυταρχικός από άλλους ηγέτες στη Μέση Ανατολή. Η τουρκική δημοκρατία δυστυχώς έχει δεχθεί ισχυρό πλήγμα από την άποψη της ελευθερίας του Τύπου ή του διαχωρισμού των εξουσιών, αλλά την ίδια στιγμή μειονότητες όπως οι Κούρδοι αποκτούν ολοένα περισσότερα δικαιώματα. Αυτό είναι και το παράδοξο της διακυβέρνησης Ερντογάν: είναι ένας αυταρχικός πρωθυπουργός αλλά σε πολλές περιπτώσεις είναι πιο προοδευτικός και μοντέρνος από τη σύλληψη των αντιπάλων του για τη δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα».
