Είναι ώρα για μια επανάσταση του Κοπέρνικου στην
πολιτική γειτονίας της ΕΕ. Η ΕΕ δεν είναι το κέντρο του σύμπαντος, και
τα γειτονικά της κράτη δεν είναι δορυφόροι, αλλά ακολουθούν τις δικές
τους τροχιές. Ορισμένοι γείτονες είναι αποτυχημένα κράτη. Άλλοι είναι
πιθανά κράτη-μέλη. Ορισμένοι θέλουν την στενότερη δυνατή σχέση με την
ΕΕ, άλλοι θέλουν να παραμείνουν μακριά.
Η έννοια ενός ενιαίου συνόλου προτύπων και μέσων που μπορούν να εφαρμοστούν σε όλους τους τομείς σε ολόκληρη την γειτονιά, έχει αποδειχθεί ότι δεν έχει αποτελέσματα και θα πρέπει να εγκαταλειφθεί. Αντί αυτού, η ΕΕ πρέπει να φτιάξει μια καλά εξοπλισμένη εργαλειοθήκη που να υποστηρίζει πολλαπλές σχέσεις για να ταιριάζουν με τις διαφορετικές φιλοδοξίες των χωρών-εταίρων και με τα συμφέροντα της Ένωσης.
Ο σημερινός γεωγραφικός προσδιορισμός της ΕΝΡ δεν έχει κανένα νόημα. Δεν υπάρχει λογική εξήγηση σχετικά με το γιατί η Συρία θα πρέπει να είναι εντός και το Ιράκ εκτός. Από την άποψη των συμφερόντων της ΕΕ, πολλοί γείτονες των γειτόνων είναι εξίσου σημαντικοί όσο οι δεκαέξι τωρινοί εταίροι. Θα ήταν καλύτερα να συμπεριλαμβανόταν όλες οι γειτονικές περιοχές από την Κεντρική Ασία στο Sahel και να αναπτυχθούν περιφερειακές επιμέρους στρατηγικές για τις χώρες που έχουν πραγματικά κάτι κοινό.
Ο όρος more for more -μια καινοτομία της επανεξέτασης του 2011 που διαπιστώνει ότι η ΕΕ θα πρέπει να δώσει περισσότερη στήριξη σε εκείνες τις χώρες που εφαρμόζουν περισσότερες μεταρρυθμίσεις- ήταν ένα λάθος. Ορισμένες φορές θα υπάρχει ένα ισχυρό επιχείρημα για περισσότερη συμμετοχή, ακόμη κι αν υπάρχουν λιγότερες μεταρρυθμίσεις, απλώς και μόνο επειδή είναι προς το συμφέρον της ΕΕ, για παράδειγμα για να αποφευχθεί η κατάρρευση ενός κράτους.
Μόνο εκεί που υπάρχει πραγματική επιθυμία για μια μεταρρυθμιστική ατζέντα και μια πραγματική επιθυμία για στενές σχέσεις με την ΕΕ, μπορεί να έχει αποτέλεσμα η επιβολή όρων. Αυτό δεν σημαίνει ότι η ΕΕ θα πρέπει να εγκαταλείψει τις αξίες της, αλλά μάλλον ότι χρειάζεται μια πιο σύνθετη προσέγγιση με περισσότερη έμφαση στην κοινωνία των πολιτικών και τις διαπροσωπικές επαφές.
Πολλά εργαλεία της ΕΝΡ σχεδιάστηκαν για να λειτουργήσουν σε ένα σταθερό περιβάλλον, αλλά η ιστορία δεν περίμενε την καλή δουλειά της ΕΕ να παράγει αποτελέσματα. Οι γειτονικές περιοχές υποβάλλονται σε τεράστια αλλαγή και αντιμετωπίζουν σοβαρές απειλές για την ασφάλεια. Η ΕΕ χρειάζεται να καταστήσει τα εργαλεία της ΕΝΡ πιο ευέλικτα και να τα συνδέσει με τα εργαλεία εξωτερικής πολιτικής και ασφάλειας. Η ενίσχυση της σταθερότητας, και μέσω της μεταρρύθμισης του ιδιωτικού τομέα, θα πρέπει να γίνει βασική προτεραιότητα.
Η ENP πρέπει να προχωρήσει πέρα από το τωρινό γραφειοκρατικό-τεχνοκρατικό προφίλ της και να γίνει πιο πολιτική. Τα κράτη-μέλη πρέπει να συμμετέχουν περισσότερο σε όλο τον κύκλο, από τον σχεδιασμό μέχρι την εφαρμογή. Η προληπτική εμπλοκή με άλλους σημαντικούς εξωτερικούς παίκτες όπως οι ΗΠΑ, Τουρκία και -όσο και δύσκολο- Ρωσία, θα είναι ζωτικής σημασίας για την επιτυχία μιας ανανεωμένης Ευρωπαϊκής Πολιτικής Γειτονίας.
Σε ένα ραγδαία μεταβαλλόμενο περιβάλλον, η καλύτερη κατανόηση για το τι συμβαίνει, είναι η πιο σημαντική προϋπόθεση για την καλή πολιτική. Η ΕΕ πρέπει να κινητοποιήσει την γνώση των αντιπροσωπειών της και την εμπειρία της Κομισιόν και η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης να δημιουργήσει μια ισχυρή συλλογική ικανότητα για στρατηγική ανάλυση. Μια καλύτερη και κοινή κατανόηση των δυναμικών της πολιτικής, οικονομικής και κοινωνικής αλλαγής, θα οδηγήσει σε πιο αποτελεσματικές πολιτικές.
