FREIHEIT IST IMMER DIE
FREIHEIT DER ANDERS DENKENDEN (Ελευθερία νοείται, η ελευθερία του
διαφορετικά σκεπτόμενου) Ρόζα Λούξεμπουργκ
Στις 15 Ιανουαρίου του 1919 έπεσε η
αυλαία για τη μοναδική εργατική επανάσταση του 20ού αιώνα, που ήταν
συμβατή με τη μαρξιστική θεώρηση για την κοινωνική εξέλιξη.
3 Νοεμβρίου 1918 ξεκίνησε η εξέγερση των ναυτών στο Κίελο της Γερμανίας
Ισως γι' αυτό παρέμεινε τόσο πολύ άγνωστη η επανάσταση των
«Σπαρτακιστών» στη Γερμανία, σε αντίθεση με πλειάδα άλλων επαναστάσεων
και κινημάτων που χαρακτηρίστηκαν εξ αρχής από στρεβλώσεις,
απολυταρχικές πρακτικές και περιφρόνηση της δημοκρατικής έκφρασης,
θεωρήσεις που υποβάθμιζαν την εργατική τάξη προς όφελος επαγγελματιών
κινηματιών, αντιλήψεις που προέκριναν τις κομματικές οργανώσεις και
καταργούσαν τα αυθεντικά λαϊκά συμβούλια.
Ο Βίκτορ Σερζ έγραψε: «Η 15η Ιανουαρίου αποτελεί από το 1919 ημέρα πένθους για όλους τους επαναστάτες σ' ολόκληρο τον κόσμο. Στις 15 Ιανουαρίου 1919, η νεαρή γερμανική επανάσταση αποκεφαλίστηκε και η μοίρα της Ευρωπαϊκής Επανάστασης σφραγίστηκε με το διπλό φόνο του Καρλ Λίμπκνεχτ και της Ρόζας Λούξεμπουργκ. Τίποτα από κείνη τη μέρα δεν πρέπει να ξεχαστεί».
Αιτίες της ήττας και η «προδοσία» του Λένιν
Οι εξελίξεις στη Γερμανία του Κάιζερ είχαν ξεκινήσει το Νοέμβρη του 1918 με τη λαϊκή εξέγερση εναντίον του πολέμου. Στην ηγεσία της εξέγερσης είχαν βρεθεί οι σοσιαλδημοκράτες του SPD, καθώς και η αριστερή πτέρυγα των Ανεξάρτητων Σοσιαλιστών, εντός των οποίων δρούσαν και οι «Σπαρτακιστές». Η συντηρητική στάση του SPD, που απέρριψε τις ιδέες για δημιουργία μιας νέας κοινωνικής οργάνωσης βασισμένης στα λαϊκά συμβούλια, οδήγησε στη ρήξη. Η εργατική εξέγερση τελικά θα ηττηθεί.
Γιατί όμως οι επαναστάτες αντιμετώπισαν μόνοι τους εχθρούς τους, ενώ μόλις ένα χρόνο πριν οι σύντροφοί τους είχαν επικρατήσει στη Ρωσία;
Παραδίδοντας στο γερμανικό ιμπεριαλισμό τα οικονομικά αναπτυγμένα δυτικά εδάφη (Ουκρανία και Κριμαία) και στους ακροδεξιούς Νεότουρκους μιλιταριστές εδάφη του Καυκάσου (Καρς, Αρνταχάν) και τον Ανατολικό Πόντο, ουσιαστικά εγκαινίασε το μοιραίο δόγμα «σοσιαλισμός σε μία μόνο χώρα».
Ετσι, τη στιγμή της επανάστασης στη Γερμανία, οι μπολσεβίκοι είχαν αποφασίσει να αποχωρήσουν από τις ευρωπαϊκές εξελίξεις, αφήνοντας μόνο και αβοήθητο το ευρωπαϊκό κίνημα. Η απόφαση του Λένιν -μειοψηφική κατ' αρχάς στο στρατόπεδο των επαναστατών- ήταν μοιραία και για το ίδιο το εγχείρημα των μπολσεβίκων, οξύνοντας την κρίση στη Ρωσία, οδηγώντας την στον απολυταρχισμό.
Οι σχέσεις με την αριστερή πτέρυγα διερράγησαν οριστικά και δόθηκε το έναυσμα για τον εμφύλιο πόλεμο. Αντί η ένταση να μεταφερθεί στην καρδιά της Ευρώπης με τη μετατροπή του πολέμου σε επαναστατικό, επιλέχθηκε η εσωστρέφεια και η εγωιστική διατήρηση των «κεκτημένων» του Οκτώβρη.
Οι συνέπειες της ήττας
Το πλήγμα που υπέστη το γερμανικό επαναστατικό κίνημα με την αποτυχία της εξέγερσης των «Σπαρτακιστών» ήταν συντριπτικό.Παρά τη δημιουργία μιας σύντομης Δημοκρατίας των Σοβιέτ στη Βαυαρία (6 Απριλίου-1 Μαΐου 1918), η ενίσχυση των μοναρχικών και της ακροδεξιάς θα οδηγήσει έπειτα από λίγο καιρό στην εμφάνιση του ναζιστικού κινήματος και στην άνοδο στην καγκελαρία του Αδόλφου Χίτλερ.
* Διδάκτωρ Σύγχρονης Ιστορίας, μαθηματικός, ttps://kars1918.wordpress.com
ΤΑ ΚΟΜΜΑΤΑ ΠΟΥ
ΚΥΡΙΑΡΧΟΥΣΑΝ ΣΕ ΑΥΤΟ ΤΟ ΚΙΝΗΜΑ ΗΤΑΝ ΤΟ ΣΟΣΙΑΛΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΟ ΚΟΜΜΑ
ΓΕΡΜΑΝΙΑΣ (SPD) ΚΑΙ ΤΟ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟ ΣΟΣΙΑΛΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΟ ΚΟΜΜΑ (USPD)
Η εξέγερση των «Σπαρτακιστών»
Η «εξέγερση των
Σπαρτακιστών» δεν ξεκίνησε ως εξέγερση. Ξεκίνησε ως μια καλά
υπολογισμένη πρόκληση της σοσιαλδημοκρατικής κυβέρνησης στην εργατική
τάξη και στην επαναστατική Αριστερά του Βερολίνου.
Τα κόμματα που κυριαρχούσαν σε αυτό το κίνημα ήταν το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα Γερμανίας (SPD) και το Ανεξάρτητο Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα (USPD). Οι Ανεξάρτητοι είχαν διαγραφεί το 1917 από το SPD λόγω της εντεινόμενης αντίθεσής τους στη στήριξη που έδινε η κομματική ηγεσία στην κυβέρνηση και στον πόλεμο. Η Ενωση Σπάρτακος, της Ρόζας Λούξεμπουργκ και του Καρλ Λίμπκνεχτ, συμμετείχε ως ιδιαίτερο ρεύμα σε αυτό το κόμμα μέχρι το τέλος του 1918, όταν αποτέλεσε τον κορμό του νέου Κομμουνιστικού Κόμματος Γερμανίας.
Η ηγεσία του SPD σύρθηκε τον Νοέμβρη στην επανάσταση. Ηταν αποφασισμένη να μην την αφήσει να προχωρήσει περισσότερο από τα όρια μιας κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, αφήνοντας άθικτη την οικονομική εξουσία των καπιταλιστών και τον παλιό κρατικό μηχανισμό. Οι Ανεξάρτητοι Σοσιαλιστές, ενώ αρχικά συμμετέχουν στην κυβέρνηση (των «επιτρόπων του λαού») μαζί με το SPD, κάτω από την πίεση της βάσης τους αναγκάστηκαν να αποχωρήσουν στις 28-29 Δεκέμβρη. Καθημερινά γίνονταν μαζικές διαδηλώσεις δεκάδων χιλιάδων εργατών και φαντάρων ενάντια στην κυβέρνηση...Ο στόχος του SPD δεν ήταν ο συμβιβασμός, ήταν η σύγκρουση. Ο Νόσκε, ο υπουργός Αμυνας, είχε ήδη συνεννοηθεί με το Γενικό Επιτελείο για τη συγκέντρωση των μοναρχικών Freikorps («Ελεύθερα Σώματα») έξω από το Βερολίνο.
Η απάντηση στην κυβέρνηση ήταν η κήρυξη μιας γενικής απεργίας, που συνάντησε τεράστια ανταπόκριση. Η συγκέντρωση της 5ης Γενάρη ήταν η μεγαλύτερη από τη μέρα που έπεσε ο Κάιζερ. Πολλοί εργάτες κατέβηκαν οπλισμένοι στη συγκέντρωση. Και ομάδες διαδηλωτών άρχισαν να καταλαμβάνουν κτήρια, όπως τα γραφεία της σοσιαλδημοκρατικής καθημερινής εφημερίδας «Vor-warts» («Εμπρός») και την Πύλη του Βρανδεμβούργου.
Την επόμενη μέρα, η Επαναστατική Επιτροπή κάλεσε σε ανατροπή της κυβέρνησης «Εμπερτ-Σάιντεμαν». Την Επιτροπή αποτελούσαν εκπρόσωποι του USPD, του νεοϊδρυμένου Κομμουνιστικού Κόμματος (KPD-Spartakusbund) και των Revolutionare Obleute (επαναστάτες συνδικαλιστές, αντιπρόσωποι της βάσης), ένα δίκτυο αγωνιστών στα εργοστάσια και τα συνδικάτα που είχε παίξει σημαντικό ρόλο σε αντιπολεμικές απεργίες.
Η ηγεσία του KPD είχε αποφασίσει ομόφωνα ότι πρέπει να αποφευχθεί μια ένοπλη αναμέτρηση - μια και η πλειοψηφία των εργατών εντός και εκτός Βερολίνου είχε αυταπάτες για το χαρακτήρα των δύο σοσιαλιστικών κομμάτων.
Ομως τα περισσότερα μέλη του κόμματος είχαν διαφορετική γνώμη. Κάτω από τέτοιες πιέσεις, ο Λίμπκνεχτ και ο Βίλχελμ Πικ, εκπρόσωποι του κόμματος στην Επαναστατική Επιτροπή, έδωσαν τη συγκατάθεσή τους στην έκκληση για ένοπλη ανατροπή της κυβέρνησης.
Οι ηγέτες των Ανεξάρτητων πίστευαν ότι με ένα μικρό σπρώξιμο η κυβέρνηση θα έπεφτε και θα σχημάτιζαν δική τους. Οταν διαπίστωσαν ότι η κυβέρνηση δεν υποχωρούσε, πανικοβλήθηκαν και προσπάθησαν να ανοίξουν διαπραγματεύσεις με αυτήν.
Οι Σπαρτακιστές έμειναν μόνοι τους. Η συνέχεια ήταν η καταστολή της εξέγερσης. Τις βασικές αποστολές τις έφεραν εις πέρας τα δύο συντάγματα της Δημοκρατικής Φρουράς, που τα αποτελούσαν εθελοντές σοσιαλδημοκράτες φαντάροι. Ομως η κυβέρνηση και το Γενικό Επιτελείο ήθελαν περισσότερα. Στις 11 Γενάρη τα Freikorps άρχισαν να βαδίζουν προς το Βερολίνο. Τους πήρε 36 ώρες. Οταν έφθασαν, έπνιξαν στο αίμα τις τελευταίες εστίες αντίστασης.
Ακολούθησε ένα όργιο τρομοκρατίας, με συλλήψεις, βασανισμούς, συνοπτικές εκτελέσεις. Η επταμελής αντιπροσωπεία που στάλθηκε να διαπραγματευτεί την εκκένωση του κτηρίου της «Vorwarts» εκτελέστηκε επιτόπου. Το ίδιο έγινε με τους άνδρες του Αϊχορν στο αρχηγείο της Αστυνομίας, που παραδόθηκαν.
Στις 15 Γενάρη η Ρόζα Λούξεμπουργκ και ο Καρλ Λίμπκνεχτ συνελήφθησαν στο κρησφύγετό τους. Οδηγήθηκαν στο ξενοδοχείο «Ιντεν», το αρχηγείο των Freikorps. Μετά την ανάκριση, έβγαλαν έξω τον Λίμπκνεχτ, του έσπασαν το κεφάλι με μια κοντακιά και τον πήγαν σε ένα πάρκο όπου τον αποτελείωσαν. Με τον ίδιο τρόπο δολοφόνησαν τη Ρόζα και πέταξαν το πτώμα της σε ένα κανάλι.
* Ιστορικός, συγγραφέας αρκετών βιβλίων για διάφορες πλευρές του επαναστατικού φαινομένου. Στα βιβλία του «Επανάσταση και αντεπανάσταση στην Ελλάδα: Ο εμφύλιος πόλεμος 1946-1949» και «Αντίσταση, η επανάσταση που χάθηκε» επιχειρεί να δώσει απαντήσεις σε καίρια ερωτήματα.
