Ο ιμάμης «πριονίζει» το θρόνο του σουλτάνου

Του ΑΡΗ ΑΜΠΑΤΖΗ

Μαίνεται ο εμφύλιος στην τουρκική «Δεξιά του Θεού». Ο ιδεολογικός αρχηγός του ισλαμιστικού κινήματος, Φετχουλάχ Γκιουλέν, χρησιμοποιεί το ευρύτατο δίκτυο γνωριμιών του αποκαλύπτοντας σκάνδαλα διαφθοράς κυβερνητικών αξιωματούχων, ενώ ο Τούρκος πρωθυπουργός απαντά στραγγαλίζοντας οικονομικά το μηχανισμό του...

Μερικούς μήνες πριν από τις δημοτικές εκλογές, ήταν πολύ λογικό το σκάνδαλο διαφθοράς που ξέσπασε στην Τουρκία να πάρει πολύ μεγάλες διαστάσεις. Ωστόσο, αυτό που καθιστά σεισμό στα τεκταινόμενα στην Τουρκία είναι το γεγονός ότι πρόκειται για πόλεμο μεταξύ των δύο συμμάχων που κυβερνούσαν μαζί τα τελευταία χρόνια τη χώρα.

Η υπόθεση της διαφθοράς είναι τριπλή. Στο επίκεντρο της πρώτης υπόθεσης βρίσκεται ο ιρανικής καταγωγής επιχειρηματίας Ζεγιά Ζαράφ, ο οποίος φέρεται να έχει ξεπλύνει τα τελευταία τρία χρόνια 87 δισ. ευρώ και να έχει δωροδοκήσει πολλούς, μεταξύ των οποίων και γιοι υπουργών, με το συνολικό ποσό των 101 εκατ. ευρώ. Από τα στοιχεία που διαρρέουν, προκύπτει ότι δωροδοκήθηκαν και οι υπουργοί Εσωτερικών, Οικονομίας, Περιβάλλοντος και Ευρωπαϊκών Υποθέσεων.

Υπάρχει όμως μια πολύ ενδιαφέρουσα διάσταση. Ο Ζαράφ είναι Ιρανός και πραγματοποιεί μεγάλο μέρος της εξαγωγής χρυσού από την Τουρκία προς το Ιράν. Η Τουρκία, καθώς εισάγει φυσικό αέριο από το Ιράν, πληρώνει το αντίτιμο με χρυσό και στο σημείο αυτό μεσολαβεί ο Ζαράφ. Μεσολαβεί όμως και η τουρκική κρατική τράπεζα Χάλκμπανκ. Ο γενικός διευθυντής της τελευταίας είναι μεταξύ των εμπλεκομένων στην υπόθεση. Βρέθηκε μάλιστα στο σπίτι του, κατά τις έρευνες, το ποσό των 4,5 εκατ. δολαρίων.
Η δεύτερη διάσταση του σκανδάλου αφορά την παράτυπη παροχή οικοπέδων σε κατασκευαστές και η τρίτη, μια ανάλογη πράξη εκ μέρους της προσκείμενης στο κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης δημοτικής αρχής της συνοικίας Φατίχ στην Κωνσταντινούπολη.

 Ο δήμαρχος έχει παραχωρήσει φοιτητική εστία, που κατασκεύασε ο ίδιος ο δήμος, δωρεάν για 25 χρόνια σε ένα ίδρυμα, στο διοικητικό συμβούλιο του οποίου μετέχει ο γιος του Τούρκου πρωθυπουργού, Μπιλάλ Ερντογάν, και άλλα συγγενικά του πρόσωπα.Το κατά πόσο οι προσπάθειες της κυβέρνησης Ερντογάν να ελέγξει τα πράγματα, αντικαθιστώντας μεγάλο μέρος διοικητών στην ασφάλεια και διορίζοντας δύο πρόσθετους εισαγγελείς στην υπόθεση, θα έχουν αποτέλεσμα θα το δείξει ο χρόνος. Το σίγουρο είναι ότι ο κύβος ερρίφθη και οι αποκαλύψεις-διαρροές στα ΜΜΕ δεν θα έχουν τελειωμό.

Ανεξάρτητα από το κατά πόσο είναι βάσιμες οι κατηγορίες, το δεύτερο ρήγμα του σεισμού είναι ο πόλεμος μεταξύ της κυβέρνησης Ερντογάν και του Φετχουλάχ Γκιουλέν, ηγέτη του ισχυρού θρησκευτικού τάγματος, με το οποίο συνεργαζόταν τα τελευταία χρόνια ο Ερντογάν. Το τάγμα είχε διεισδύσει σε σημαντικές θέσεις στην ασφάλεια και στο δικαστικό κλάδο. Το κοινό μυστικό στην Τουρκία είναι ότι το τάγμα διαθέτει πολλά (επιβαρυντικά) στοιχεία σχετικά με κυβερνητικούς αξιωματούχους.

Είναι σαν να έχουν πατήσει αμφότεροι το «κόκκινο κουμπί» του πυρηνικού πολέμου, στο τέλος του οποίου μπορεί να μην υπάρχει κανείς. Η αντιπαράθεση αυτή καθιστά το τάγμα κάτι σαν αξιωματική αντιπολίτευση. Αν μη τι άλλο, το καθιστά πολύ πιο ισχυρό και επικίνδυνο αντίπαλο από τα κοινοβουλευτικά κόμματα της αντιπολίτευσης. 

Αυτό οφείλεται σε δύο λόγους:
**Το τάγμα είναι ήδη ισχυρό με τις οικονομικές του δραστηριότητες, με τα ΜΜΕ που ελέγχει και τα σχολεία και φροντιστήρια που διαθέτει. Εχει ενισχυθεί ακόμη περισσότερο λόγω των θέσεων που κατείχε. Σιγά σιγά, ο Ερντογάν ξηλώνει από την κρατική μηχανή τους προσκείμενους στα τάγμα, αλλά η ζημιά έχει ήδη γίνει.
**Ο δεύτερος λόγος είναι το ότι το τάγμα αυτοπροσδιορίζεται ως δεξιό, εθνικιστικό και ισλαμιστικό. Συνεπώς, δεν είναι εύκολο για τον Ερντογάν να τους αντιμετωπίσει σε ιδεολογικό επίπεδο. Αυτό που επιχειρεί αυτές τις ημέρες το κυβερνών κόμμα είναι να χαρακτηρίσει το τάγμα «συμμορία», που έχει μάλιστα διεθνείς διασυνδέσεις. 

Ο Γκιουλέν από το 1999 κατοικεί στις ΗΠΑ. Πιο σημαντικό από αυτό, όμως, είναι το γεγονός ότι τείνει να γίνει σχεδόν κοινός τόπος στην Τουρκία η πολλαπλή δυσαρέσκεια της Ουάσιγκτον για την πολιτική Ερντογάν. Σχεδόν σε όλα τα μεσανατολικά ζητήματα οι θέσεις των ΗΠΑ απέχουν, πλέον, κατά πολύ από αυτές της Αγκυρας. Σημειωτέον, η υπόθεση της εξαγωγής χρυσού προς το Ιράν πριν από λίγο καιρό είχε προκαλέσει μεγάλο εκνευρισμό στις ΗΠΑ.Ποια είναι λοιπόν η προοπτική για το μέλλον; Η συνέχιση της πολιτικής αναταραχής, λόγω του σκανδάλου διαφθοράς, οι δημοτικές εκλογές που θα γίνουν στις 29 Μαρτίου και θα κρίνουν πολλά, οι προεδρικές εκλογές του Αυγούστου, ο ανασχηματισμός που θα ανακοινώσει ο Ερντογάν, πιθανόν την προσεχή εβδομάδα, η επερχόμενη οικονομική κρίση και ο Αλλάχ βοηθός...