Του Κώστα Ράπτη
Υπάρχει κάτι που να ενώνει, μέσα στις τόσες
αντιπαραθέσεις τους, τις κυβερνήσεις των ΗΠΑ, του Ιράν, του Ιράκ και του
αυτόνομου ιρακινού Κουρδιστάν; Υπάρχει, και είναι η απειλή του
“Ισλαμικού Κράτους στο Ιράκ και την Ανατολή” (ISIS), της τζιχαντιστικής
οργάνωσης, η οποία μετά την κατάληψη του συνόλου της επαρχίας της
Νινευή, συμπεριλαμβανομένης της πόλης της Μοσούλης, έκανε ένα
αποφασιστικό βήμα υλοποίησης του “οράματος” που αποτυπώνει ο τίτλος της.
“Καταστροφή, με οποιοδήποτε κριτήριο και αν την εκτιμήσει κανείς”
χαρακτήρισε σε τηλεοπτικό του μήνυμα ο καταγόμενος από την περιοχή
πρόεδρος του ιρακινού κοινοβουλίου Osama al-Nujaifi την κατάληψη της
δεύτερης μεγαλύτερης πόλης (και πετρελαϊκής “πρωτεύουσας”) του Ιράκ, ενώ
ο πρωθυπουργός Nuri al-Maliki ζήτησε να κηρυχθεί όλο η χώρα σε
κατάσταση έκτακτης ανάγκης (ώστε να του δοθούν υπερεξουσίες) και
προανήγγειλε τον εξοπλισμό εθελοντών πολιτών.Η ειρωνεία της Ιστορίας θέλησε ο Maliki, που με πολιτική πανουργία κατάφερε την ολοσχερή αποχώρηση των αμερικανικών δυνάμεων από το Ιράκ, να επικαλείται πλέον τη συμφωνία Στρατιωτικής Συνεργασίας με τις ΗΠΑ αναζητώντας ενισχύσεις για την απόκρουση των τζιχαντιστών. Ήδη από τον Μάρτιο το ISIS έχει καταλάβει τη Φαλούτζα, και τμήματα του Ραμάντι, στη δυτική επαρχία Ανμπάρ, χωρίς τα κυβερνητικά στρατεύματα να μπορέσουν να το απωθήσουν, ενώ επιτέθηκε και στη Σαμάρρα, την πόλη από την οποία ξεκίνησε ο εμφύλιος σουνιτών-σιιτών του 2006-8.
Σε 500.000 (ήτοι περί το ένα τρίτο του συνολικού πληθυσμού) υπολογίζονται οι κάτοικοι της Μοσούλης οι οποίοι εγκατέλειψαν την πόλη και κατέφυγαν στις γειτονικές αυτόνομες κουρδικές περιοχές, ενώ οι μαχητές του ISIS, που απελευθέρωσαν 2.500 κρατουμένους από τις φυλακές (στρατολογώντας προφανώς αρκετούς από αυτούς) και απέκτησαν τα ευρισκόμενα στο αεροδρόμιο της περιοχής στρατιωτικά ελικόπτερα, κινούνται απειλητικά προς τη γειτονική επαρχία Σελαχεντίν.
Όμως η αποσταθεροποίηση υπερβαίνει τα σύνορα του Ιράκ και προσλαμβάνει περιφερειακές διαστάσεις. Δεν θα μπορούσε να είναι διαφορετικά, καθώς το ISIS, που απέκτησε την τωρινή του μορφή τον Απρίλιο του 2013, αναπτύχθηκε στο έδαφος της ταυτόχρονης εξέγερσης της περιθωριοποιημένης σουνιτικής κοινότητας του Ιράκ απέναντι στην κυβέρνηση του σιίτη Maliki και του πολέμου στη Συρία, δρώντας στο έδαφος και των δύο χωρών και φθάνοντας να ελέγχει μία περιοχή από τα περίχωρα του Χαλεπίου μέχρι το βόρειο τμήμα της επαρχίας της Βαγδάτης. Εφαρμόζοντας τακτικές αιφνιδιαστικών επιθέσεων και αναδίπλωσης στην έρημο, οι τουλάχιστον 7.000 ένοπλοι της οργάνωσης (πολλοί με προέλευση από την Τσετσενία και το Αζερμπαϊτζάν) κινούνται με άνεση σε μιαν αχανή περιοχή κενού εξουσίας, μετατρέποντας τη συρο-ιρακινή μεθόριο στο μεσανατολικό αντίστοιχο του μετώπου “Af-Pak”, που αποτελεί τον “βιότοπο” των Ταλιμπάν.
Είναι χαρακτηριστικό ότι υπό την ηγεσία του Abu Bakr al Bagdadi, το νεφέλωμα των τζιχαντιστικών οργανώσεων που ξεπήδησε από την αμερικανική εισβολή στο Ιράκ, μετατράπηκε σε μία συμπαγή (και περισσότερο αξιόμαχη από οποιαδήποτε αντίστοιχη) δύναμη, που με αμείλικτη ωμότητα επιβάλλει την δική της εκδοχή “χαλιφάτου” στις περιοχές που ελέγχει, όπως στη Ράκκα της Συρίας. “Θυγατρική” της Αλ Κάιντα (ό,τι και αν σημαίνει πλέον ο όρος), το ISIS αποκηρύχθηκε τον Φεβρουάριο 2014 από τον επικεφαλής του δικτύου Ayman al-Ζawahiri, ο οποίος έδωσε το “χρίσμα” στην αντίπαλη οργάνωση Jabhat al-Nusra. Άλλωστε, ο παραμερισμός των ανταγωνιστών συγκεντρώνει πολύ περισσότερο το ενδιαφέρον της οργάνωσης απ΄ ό,τι λ.χ. οι κυβερνητικές δυνάμεις του Assad, γεγονός που γεννά υποψίες ότι η δράση της έχει πολλαπλά ωφελήσει τη Δαμασκό. Ακόμη μεγαλύτερες υποψίες, όμως, για διευκόλυνση των τζιχαντιστών, συνοδεύουν την Άγκυρα, καθώς η τουρκο-συριακή μεθόριος αποτελεί τον κατεξοχήν χώρο ανεφοδιασμού τους, ενώ η δράση τους αποτελεί διαρκή απειλή για τους Κούρδους της Συρίας (PYD) οι οποίοι ανέλαβαν τον έλεγχο των περιοχών τους μετά την αναδίπλωση των κυβερνητικών στρατευμάτων της Συρίας το καλοκαίρι του 2012.
Οι αλλεπάλληλες βομβιστικές επιθέσεις εναντίον κουρδικών στόχων (γραφείων της Πατριωτικής Ένωσης Κουρδιστάν) στο Ιράκ αποτελούν τα συμφραζόμενα και της τωρινής προέλασης του ISIS στη Μοσούλη, η οποία αποκόπτει τη Βαγδάτη από τον κουρδικό Βορρά.
Οι εξελίξεις περιπλέκουν τη θέση της Τουρκίας, όχι μόνο γιατί ενισχύουν τις πιθανότητες τριχοτόμησης του Ιράκ (σε ένα νότιο τμήμα ευθυγραμμισμένο με το Ιράν, ένα ασταθές σουνιτικό κεντρικό τμήμα και έναν πλήρως αυτονομημένο κουρδικό Βορρά), αλλά και γιατί συμπίπτουν με τις λεπτές ισορροπίες της διαδικασίας διαλόγου Άγκυρας-ΡΚΚ. Άλλωστε, η Μοσούλη κατέχει κομβική θέση στην τουρκική συλλογική μνήμη, καθώς η νεότευκτη Τουρκική Δημοκρατία έχασε το 1926 κάθε πιθανότητα ν
Πηγή:www.capital.gr