Δεν είναι τυχαίο ότι η Μάργκαρετ Θάτσερ που έφυγε χθες από
τη ζωή, άφησε τη σφραγίδα της όχι μόνο στην Βρετανία, αλλά και στην
παγκόσμια οικονομική και κοινωνική πραγματικότητα. Η ενδεκαετής
διακυβέρνησή της άλλαξε ριζικά τις οικονομικές και κοινωνικές
αντιλήψεις, συμβάλλοντας στην επικράτηση του νεοφιλελεύθερου οικονομικού
δόγματος, που κυριάρχησε- και σε μεγάλο βαθμό επικρατεί ακόμα... - για
τρεις και πλέον δεκαετίες. Ο θατσερισμός σε αγαστή σύμπλευση με τα
ρηγκανόμικς που επικρατούσαν στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, με
εμπνευστή την πολυσυζητημένη σχολή του Σικάγου, άλλαξαν άρδην το
οικονομικό τοπίο σε ολόκληρο τον κόσμο.
Οι περικοπές στις δημόσιες δαπάνες, η συρρίκνωση του κοινωνικού
κράτους σε συνδυασμό με την απορύθμιση των αγορών και τις αθρόες
ιδιωτικοποιήσεις και την κατεδάφιση των εργασιακών σχέσεων, οδήγησαν
στην επικράτηση ενός οικονομικού δαρβινισμού. Τα πιο ευάλωτα, τα πιο
φτωχά κοινωνικά στρώματα, αλλά και οι πιο αδύναμες επιχειρήσεις,
οδηγήθηκαν στο περιθώριο, ενώ αντίθετα γιγαντώθηκαν οι
χρηματοοικονομικές φούσκες και οι μεγάλες επιχειρήσεις που είχαν εύκολη
πρόσβαση σε κεφάλαια. Μια πολιτική που ενσωματώθηκε πλήρως στις
αντιλήψεις του ΔΝΤ, όταν και όπου χρειάσθηκε να επέμβει, ενώ υιοθετήθηκε
σε μεγάλο βαθμό και από τις συντηρητικές δυνάμεις που κυριάρχησαν στην
Ευρώπη. Έτσι πολλά από τα "ιερά" θέσφατα του θατσερισμού και του
ρηγκανισμού αποτέλεσαν και αποτελούν βασικές παραμέτρους της πολιτικής
της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το βλέπουμε άλλωστε και το βιώνουμε και εμείς και
οι άλλες χώρες του ευρωπαϊκού Νότου που πλήττονται σήμερα από την
κρίση.
Το δυστύχημα είναι ότι ενώ σχεδόν η μεγάλη πλειοψηφία πολιτικών και
οικονομολόγων, αναγνωρίζουν τώρα ότι αυτό το οικονομικό μοντέλο οδήγησε
στη χρηματοοικονομική φούσκα και συμφωνούν ότι πρέπει να μπει επιτέλους
στην άκρατη ελευθερία των αγορών, το κράτος, δεν απολαμβάνει καμιάς
σχεδόν εμπιστοσύνης από τους πολίτες. Η ανικανότητα των πολιτικών
ηγεσιών να επανακαθορίσουν το ρόλο του κράτους και να συμφωνήσουν σε
ένα κοινά αποδεκτό μοντέλο ελέγχου των αγορών, οδηγεί δυστυχώς στην
επιβίωση ακόμα και σήμερα των θατσερικών αντιλήψεων .Έτσι το κράτος
θεωρείται από πολλούς ότι είναι ένα εμπόδιο στην ατομική ελευθερία, ότι
καταδυναστεύει την ιδιωτική πρωτοβουλία, ενώ παράλληλα οδηγεί στην
κατασπατάληση των χρημάτων των φορολογουμένων, με τις κοινωνικές
παροχές.
Ίσως η άλλη πλευρά της Μάργκαρετ Θάτσερ, αυτή της πολιτικού με
ισχυρές πεποιθήσεις, με επιμονή και αποφασιστικότητα να χρειάζεται
σήμερα στην Ευρώπη, για να μπορέσει επιτέλους να διαμορφώσει μια νέα
κοινή πολιτική που θα αντικαταστήσει το θατσερισμό που μπορεί να είχε
κάποια πρόσκαιρα αποτελέσματα, αλλά μακροπρόθεσμα αποδείχθηκε ότι
ευνόησε μόνο τους πλούσιους και τις αγορές και όχι τις ανάγκες της
κοινωνίας και των πολιτών.